EΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ
ΔΙΕΥΘΥΝΣΗΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
ΝΟΜΟΥ ΚΑΒΑΛΑΣ


Π Ο Ρ Ι Σ Μ Α
ΕΝΟΡΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ
Κατά του Παναγιώτη Δαλαμάγκα,
Σχολικού Συμβούλου Φιλολόγων Νομού Αρκαδίας.

Ο υπογραφόμενος Παναγιώτης Ζιώγας του Χρήστου, Σχολικός Σύμβουλος κλάδου ΠΕ2 της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Καβάλας, ενήργησε διοικητική ανάκριση, σε εκτέλεση της υπ’ αριθ. Φ.277/156/Δ2/8274/
10-5-1990 εντολής του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, σε συσχετισμό με τις όμοιες υπ’ αριθ. Φ.277/166/Δ2/8515/24-5-1990, Φ.277/175/Δ2/ 9001/ 30-5-1990 και Φ.277/160/Δ2/9360/7-6-1990, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 227 του Υπαλληλικού Κώδικα (Π.Δ. 611/1977), κατά του Παναγιώτη Δαλαμάγκα, Σχολικού Συμβούλου κλάδου ΠΕ2 της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Αρκαδίας, γιατί κατηγορήθηκε ότι «με απαράδεκτη ,και ανεπίτρεπτη για εκπαιδευτικό, κομματική ενέργεια, προκάλεσε αναστάτωση στο χώρο της παιδείας της περιοχής. Συγκεκριμένα, σε ώρα υποδειγματικής διδασκαλίας στο μάθημα των Νέων Ελληνικών στη Γ-3 τάξη του 2ου Λυκείου Τριπόλεως, αντικατέστησε κείμενο του εγκεκριμένου διδακτικού βιβλίου και δίδαξε και ανέλυσε δικό του κείμενο, που είχε δημοσιεύσει σε τοπική εφημερίδα, με έντονες και απροκάλυπτες κομματικές αιχμές σε βάρος του κυβερνώντος κόμματος που με δημοκρατικές διαδικασίες ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας. Το γεγονός αυτό προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις και αγανάκτηση τόσο μεταξύ των μαθητών, όσο και μεταξύ των γονέων και των καθηγητών, όπως προκύπτει από σχετική καταγγελία ομάδας καθηγητών, που υποβλήθηκε και σε σας, αλλά και ευρύτερη αναστάτωση στην κοινή γνώμη της πόλεως, που πληροφορήθηκε το περιστατικό από δημοσιεύματα του τοπικού τύπου», καθώς και για άλλες «απαράδεκτες ενέργειες», σχετικές με τη λειτουργία της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Αρκαδίας και τη δημοσίευση στον τοπικό τύπο ενός άρθρου με τίτλο «Το τέρας». Από την όλη διοικητική ανάκριση προέκυψαν τα εξής:

Ι. ΙΣΤΟΡΙΚΟ
Ο εγκαλούμενος υπάλληλος κατά την 27-4-1990, στην τάξη Γ-3 του 2ου Γενικού Λυκείου Τρίπολης και στην ώρα των Νέων Ελληνικών, στα πλαίσια προγραμματισμένης -από τον ίδιο σε συνεργασία με τη φιλόλογο του τμήματος, αναπληρώτριας καθηγήτριας Παρασκευής Θεοδώρου - διδασκαλίας του ποιήματος «Σύννεφο με παντελόνια» του Ρώσου συγγραφέα Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, που περιέχεται στο σχολικό βιβλίο «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» της Γ΄ Λυκείου, διάβασε και σχολίασε και κείμενο πολιτικού περιεχομένου (με αρνητικές αιχμές για το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας), που με τον τίτλο «Το άγαλμα» και με το ψευδώνυμο ΠΑΝ είχε δημοσιευτεί σε τοπική εφημερίδα της Τρίπολης. Το γεγονός αυτό της διδασκαλίας, σε συνδυασμό με τη γνώμη ότι ο συντάκτης του δημοσιεύματος «Το άγαλμα» υπό το ψευδώνυμο ΠΑΝ είναι ο ίδιος ο εγκαλούμενος, προκάλεσε σειρά από αντιδράσεις, κρίθηκε ως πράξη «απαράδεκτη και ανεπίτρεπτη για εκπαιδευτικό» και ζητήθηκε η πειθαρχική δίωξή του.
Μετά την καταγγελία αυτή και σε συσχετισμό με αυτή, διατυπώθηκαν εναντίον του εγκαλουμένου και κατηγορίες σχετικές με άλλες «απαράδεκτες ενέργειές» του, οι οποίες, -όπως έμμεσα προκύπτει από υποβληθέντα και υπάρχοντα στον παρόντα φάκελο έγγραφα- αφορούν τα ακόλουθα:
Α) Ο εγκαλούμενος στο υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 έγγραφό του με θέμα «Έρευνα», που απηύθυνε προς τους «Διευθυντές-Καθηγητές Σχολείων Αρκαδίας» (και κοινοποίησε προς 1) το Γραφείο Υπουργού, 2) Διεύθυνση Σπουδών Δ. Ε., 3) Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και 4) Νομάρχη Αρκαδίας), περιέλαβε σχόλια και χαρακτηρισμούς για τη λειτουργία της Διεύθυνσης Δ. Ε. Νομού Αρκαδίας. Ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης αυτής, με την υπ’ αριθ. 18/23-10-1989 αναφορά του, διαμαρτύρεται στο Νομάρχη Αρκαδίας για το περιεχόμενο του παραπάνω εγγράφου του εγκαλουμένου, το οποίο κρίνει, μεταξύ των άλλων, ως «κακόβουλο, ανυπόστατο, απαράδεκτο και συκοφαντικό για την υπηρεσία της Δ.Ε. και για μένα προσωπικά» και ότι «τα στοιχεία που αναφέρονται είναι ψευδή και φανταστικά και αποτελούν δημόσιο έλεγχο μιας από της Διευθύνσεις σας, από δημόσιο υπάλληλο που ανήκει στο Νομό ευθύνης σας». Ο ίδιος Προϊστάμενος Δ.Ε. επανέρχεται στο ίδιο θέμα (αναφορά υπ’ αριθ. 1434/9-5-1990 προς το Νομάρχη Αρκαδίας), με την πρόσθετη κατηγορία ότι το επίμαχο έγγραφο του εγκαλουμένου «τοιχοκολλήθηκε σε σημεία της πόλεώς μας».
Β) Ο Εγκαλούμενος με το υπ’ αριθ. 83/30-4-1990 έγγραφό του προς τα Γυμνάσια-Λύκεια Νομού Αρκαδίας» με θέμα «Σεμινάριο Φιλολόγων» (που κοινοποιήθηκε προς 1) το Νομάρχη Αρκαδίας, 2) τη Διεύθυνση Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας και 3) το Γραφείο Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας) ανακοινώνει λεπτομέρειες της πραγματοποίησης του Σεμιναρίου, καθώς και κάποιες λεπτομέρειες σχετικές με την υπηρεσιακή τους μετακίνηση κατά το Σεμινάριο. Ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας, με την υπ’ αριθ. 1434/9-5-1990 αναφορά του με θέμα «Παρέμβαση Σχολικού Συμβούλου στο έργο της διοίκησης -και σε συνδυασμό με την αποστολή στα σχολεία από τον εγκαλούμενο και υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 εγγράφου του, καταγγέλλει στο Νομάρχη Αρκαδίας ορισμένες ενέργειες του εγκαλουμένου, που «αποτελούν τουλάχιστον απροκάλυπτη παρέμβαση, αγνόηση (η υπογράμμιση δική του) και συκοφαντική δυσφήμηση της Δ.Ε. του Νομού Αρκαδίας, δηλαδή μιας από τις υπηρεσίες σας» και παρακαλεί να παρέμβει ο Νομάρχης, «ώστε έκαστος να ενεργεί εφ’ ώ ετάχθη».
Γ) Με εντολή του Νομάρχη Αρκαδίας, ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. εκδίδει το υπ’ αριθ. 1253/26-4-1990 έγγραφο προς τους «Σχολικούς Συμβούλους Δ.Ε. με έδρα το Νομό Αρκαδίας», με θέμα «Μετακινήσεις εκτός έδρας και λειτουργία Γραφείου Συμβούλων Δ.Ε.». Με το έγγραφο αυτό πληροφορούνται οι Σχολικοί Σύμβουλοι, μεταξύ των άλλων, ότι οφείλουν να καταθέτουν κάθε μήνα στη Διεύθυνση Δ.Ε. αναλυτικό ημερολόγιο κίνησης για τον επόμενο μήνα και ότι, κατά τις ημέρες που δεν θα πραγματοποιούν επισκέψεις στα σχολεία, θα πρέπει να βρίσκονται στα Γραφεία τους, «σύμφωνα με το ωράριο λειτουργίας τους (07.00-14.30)». Ο ίδιος Προϊστάμενος Δ.Ε., στην υπ’ αριθ. 1420/9-5-1990 αναφορά του προς το Νομάρχη Αρκαδίας, την οποία του υπέβαλε μετά από τηλεφωνική του εντολή (ώρα 12.30, σημειώνεται), αναφέρει για τον εγκαλούμενο ότι «δε γνωρίζουμε πού βρίσκεται τώρα και δεν έχει η υπηρεσία μας αντίγραφο του προγράμματός του».
Δ) Στις 25-5-1990 δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Τρίπολης «Καθημερινά Νέα» ένα πολιτικό άρθρο, αρνητικό για το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, με τίτλο «Το τέρας» και το ψευδώνυμο ΠΑΝ. Ο Νομάρχης Αρκαδίας, λαμβάνοντας ως δεδομένο ότι ο υπό το ψευδώνυμο ΠΑΝ φερόμενος είναι ο Σχολικός Σύμβουλος Παναγιώτης Δαλαμάγκας, καταγγέλλει με την υπ’ αριθ. ΕΜΠ. 111/25-5-1990 προς το Υπουργείο Παιδείας αναφορά του την πράξη αυτή του εγκαλουμένου και παρακαλεί να ληφθούν άμεσα μέτρα εναντίον του.

ΙΙ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Κατά την ανάκρισή που διενήργησα
Α΄ Εξέτασα με όρκο τους παρακάτω μάρτυρες:

1. Τον ΤΣΙΩΡΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ, Προϊστάμενο της Διεύθυνσης
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Αρκαδίας. Ο οποίος κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι τις πληροφορίες του για τη διδασκαλία του εγκαλουμένου της 27-4-1990 τις έχει:
α) από το Διευθυντή του Λυκείου Τρίπολης Ιωάννη Κοκόρη,
β) από την αναφορά της 30-4-1990 προς το ΥΠΕΠΘ της Δ.Α.Κ.Ε. Καθηγητών Νομού Αρκαδίας,
γ) από το υπ’ αριθ. 3/8-5-1990 έγγραφο του Συλλόγου Γονέων του 2ου Λυκείου Τρίπολης προς το Νομάρχη Αρκαδίας,
δ) από έναν επώνυμο γονέα (Κ. Μπουσμπουκέα) μαθήτριας της τάξης Γ3 του 2ου Λυκείου Τρίπολης και από τρεις ανωνύμους, που του τηλεφώνησαν σχετικά,
ε) από μαθητές της Γ3 τάξης (Μανούσου, Παγκράτη, Μανδράκο, Μπουσμπουκέα, Μαστοροπούλου) και
στ) από τη φιλόλογο καθηγήτρια της τάξης Γ3 Παρασκευή Θεοδώρου, που παρηκολούθησε τη διδασκαλία.
2) Ότι για τη διδασκαλία της 27-4-1990 έχει υπόψη του ένα δημοσίευμα σε τοπική εφημερίδα της Τρίπολης, με τίτλο «Είμαστε καλά:» (το οποίο και καταθέτει).
3. Ότι οι ενέργειες του εγκαλουμένου, που «αποτελούν απροσχημάτιστη παρέμβαση και αγνόηση του έργου της διοίκησης», περιέχονται στα έγγραφα υπ’ αριθ. 50/16-10-1989, 80/3-4-1990 και 83/30-4-1990, τα οποία ο εγκαλούμενος απέστειλε στα σχολεία, χωρίς να έχει αρμοδιότητα, διότι αφορούσαν θέματα διοικητικού χαρακτήρα, για τα οποία είναι αρμόδια η Διεύθυνση Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας.
4) Ότι οι χαρακτηρισμοί του για το περιεχόμενο του υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 εγγράφου του εγκαλουμένου- «εντελώς ανυπόστατο, κακόβουλο και συκοφαντικό για την υπηρεσία και για το πρόσωπό μου»- περιέχονται στα τρία εδάφια της παραγράφου 4, του εγγράφου εκείνου.

2. Την ΜΑΓΚΛΑΡΗ ΓΕΩΡΓΙΑ, μαθήτρια και μέλος του Μαθητικού Συμβουλίου της Γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης, η οποία για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι « η διδασκαλία «από την αρχή περιστράφηκε γύρω από ένα δημοσίευμα εφημερίδας με τίτλο «Το άγαλμα», που όπως είπε ο ίδιος (ενν. τον εγκαλούμενο) ήταν δικό του».
2) Ότι «στην αρχή διάβασε ο Σχολικός Σύμβουλος το κείμενο στην τάξη, κάνοντας ταυτόχρονα σχόλια σχετικά με ορισμένα σημεία. Μόνο προς το τέλος της ώρας ο Σχ. Σ. ασχολήθηκε με τη διδασκαλία κειμένου από σχολικό βιβλίο, του οποίου έγινε η ανάγνωση και με ελάχιστα σχόλια μετά την ανάγνωση, διότι είχε περάσει η ώρα».
3) Ότι δοκίμασε έκπληξη για «Το άγαλμα», αλλά και ότι δεν της άρεσε, «διότι έμοιαζε να πολιτικολογεί, έκανε συγκεκριμένες αναφορές σε θέματα της πολιτικής κατάστασης εκείνης της εποχής».
4) Ότι «τα αρνητικά πολιτικά σχόλια είχαν ως στόχο και τα δύο κόμματα, ίσως όμως περισσότερο είχαν ως στόχο το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας».
5) Ότι δεν αντιλήφθηκε ότι είχε ως πρόθεση ο εγκαλούμενος να «επηρεάσει τους μαθητές υπέρ κάποιου κόμματος».

3. Την ΠΑΓΚΡΑΤΗ ΜΑΛΕΒΗ, μαθήτρια και μέλος του Μαθητικού Συμβουλίου της Γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης, η οποία για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι «σε εκείνη τη διδακτική ώρα ο κ. Δαλαμάγκας ασχολήθηκε από την αρχή με ένα κείμενο με τίτλο «Το άγαλμα» που, όπως είπε, το δημοσίευσε με το ψευδώνυμο ΠΑΝ στον τοπικό τύπο».
2) Ότι «με αφορμή μάλιστα επίσκεψή του σε Αρχαιολογικό Μουσείο έκανε εισαγωγικά σχόλια μιλώντας για αγάλματα και για το ρήμα «αγάλλομαι» από ένα ποίημα του Αρχίλοχου».
3) Ότι «έκανε ανάγνωση του κειμένου του και στη συνέχεια είπε αρκετά πράγματα με αφορμή πολλά σημεία του άρθρου του, τα οποία και σχολίασε».
4) Ότι «μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης του άρθρου του, ο κ. Σχ. Σ. ασχολήθηκε με το ποίημα του Μαγιακόφσκι «Σύννεφο με παντελόνια», έκανε ανάγνωση και ανάπτυξη του περιεχομένου του».
5) Ότι «περίπου 30-35΄ αφιερώθηκαν για το κείμενο του κ. Δαλαμάγκα και ο υπόλοιπος χρόνος ως το χτύπημα του κουδουνιού για το δεύτερο κείμενο».
6) Ότι προσωπικά δεν της «άρεσαν τα σχετικά με την ανάλυση του άρθρου. Ειδικότερα δε μου άρεσαν τα συγκεκριμένα κομματικά σχόλια, όπως το ότι η Νέα Δημοκρατία στέκεται στο σπασμένο βάθρο της ΔΗ.ΑΝΑ και ο σχολιασμός για το σύνθημα του ΠΑΣΟΚ «Μεταρρύθμιση» λέγοντας ότι σημαίνει αλλαγή ρυθμού. Βέβαια η αναφορά στην έννοια «μεταρρύθμιση» ίσως συνδέεται και με το περιεχόμενο του ποιήματος του Μαγιακόφσκι που διδάχτηκε αργότερα».
7) Ότι «δεν μπορώ να απαντήσω με βεβαιότητα ότι αυτός ήταν ο σκοπός του», δηλαδή ότι είχε πρόθεση να επηρεάσει τους μαθητές υπέρ κάποιου συγκεκριμένου κόμματος.

4) Τον ΜΥΛΩΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟ, μαθητή και μέλος του Μαθητικού Συμβουλίου της Γ3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι ο εγκαλούμενος «στην αρχή διάβασε ένα ποίημα από το σχολικό βιβλίο, ξένου συγγραφέα, του οποίου δε θυμάμαι την επικεφαλίδα». Στη συνέχεια, με διαλογική συζήτηση με τους μαθητές έγινε ανάλυση και σχολιασμός, με τη σειρά των στίχων του περιεχομένου του ποιήματος.
2) Ότι «στη συνέχεια μιλώντας γενικά για ποίηση και για τον τρόπο της ποιητικής δημιουργίας αναφέρθηκε σε αγάλματα, συνδέοντας αυτό με μια επίσκεψή του σε αρχαιολογικούς χώρους».
3) Ότι «μετά από αυτά διάβασε στην τάξη δικό του κείμενο με τίτλο «Το άγαλμα», που δημοσιεύτηκε στα «Καθημερινά Νέα». Ακολούθησαν σχόλια του κ. Σχ. Σ. για διάφορα σημεία του άρθρου, κυρίως με πολιτικό περιεχόμενο»
4) Ότι «για το κείμενο του σχολικού βιβλίου αφιερώθηκαν 30-35΄και για το κείμενο του κ. Δαλαμάγκα 10-15΄.
5) Ότι «μου άρεσε ο τρόπος διδασκαλίας του κ. Σχ. Σ., ο οποίος μέσα από τη συζήτηση μετέβαινε από το ένα θέμα στο άλλο με ομαλό τρόπο» Και ότι «το περιεχόμενο της διδασκαλίας ήταν μέσα στα ενδιαφέροντα των μαθητών».
6) Ότι «εγώ δε διαπίστωσα πουθενά ότι τάχτηκε υπέρ κάποιου κόμματος, ούτε ότι είχε πρόθεση να επηρεάσει τους μαθητές εναντίον κάποιου κόμματος».
7) Ότι « πιστεύω ότι πρέπει να γίνονται συζητήσεις μέσα στην τάξη αυτού του πολιτικού περιεχομένου να μην αντιμετωπίζουν θετικά ή αρνητικά ορισμένες πολιτικές παρατάξεις».

5.Την ΠΛΙΑΚΑ ΕΛΕΝΗ, μαθήτρια και μέλος του Μαθητικού Συμβουλίου της Γ3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης, η οποία για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι «ο Σχ. Σ. είχε ανακοινώσει πριν από το Πάσχα ότι θα τους έκανε κάποια διδασκαλία Νέων Ελληνικών.
2) Ότι «την προηγούμενη ημέρα η καθηγήτρια κ. Θεοδώρου τους ανακοίνωσε ότι η διδασκαλία του κ. Σχ. Σ. θα γινόταν στις 27-4-1990.
3) Ότι «μετά την παρουσίαση του Σχ. Σ. από την καθηγήτριά μας ο κ. Δαλαμάγκας μας είπε ότι θα ασχοληθούμε με την ανάλυση ενός ποιήματος από το σχολικό βιβλίο».
4) Ότι «στην αρχή μας μίλησε για την αξία των ποιημάτων και για το ότι δεν είναι πολύ δύσκολη η δημιουργία ενός ποιήματος».
5) Ότι «παίρνοντας αφορμή από μια επίσκεψη με την κ. Θεοδώρου σε αρχαιολογικό χώρο, θέλησε να μας δείξει εκείνη τη στιγμή πως μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ποίημα».
6) Ότι «στη συνέχεια συνέδεσε αυτά που έλεγε με κάποιο δικό του κείμενο, το οποίο ήταν σε απόκομμα εφημερίδας. Διάβασε το κείμενο και στη συνέχεια έκανε ανάλυση και σχόλια σε διάφορα σημεία του κειμένου του ».
7) Ότι «στη συνέχεια μπορώ να πω ότι δεν ήμουν πολύ συγκεντρωμένη, διότι είχε γίνει πολύς μονόλογος από τον κ. Σχ. Σ.. ο οποίος με κούρασε».
8) Ότι «μετά από αυτά διάβασε ο ίδιος το ποίημα του σχολικού βιβλίου και έγιναν ερωτήσεις και δόθηκαν απαντήσεις γι’ αυτό το κείμενο, ως το τέλος της ώρας».
9) Ότι «τον περισσότερο χρόνο ασχολήθηκε με το πρώτο κείμενο και τα γενικά με την ποίηση, ενώ αφιερώσαμε λόγο χρόνο για το κείμενο του σχολικού βιβλίου».
10) Ότι «ότι γενικά με κούρασε ο μονόλογος της διδασκαλίας, που ήταν αρκετός, και μια τάση για προσπάθεια προβολής αυτών που ήξερε ίδιος, χωρίς ανάλογη προσπάθεια να βγει από τους μαθητές ό,τι μπορούσε να βγει μέσα από τη συζήτηση».
11) Ότι «ότι έκανε βέβαια ο κ. Σχ. Σ. κατά τη διδασκαλία κάποιες πολιτικές νύξεις, αλλά δε νομίζω ότι είχε πρόθεση να επηρεάσει τους μαθητές υπέρ ή εναντίον κάποιου κόμματος».
12) Ότι «περισσότερο νομίζω ότι ήθελε να προβάλει αυτό που είχε φτιάξει ως προσωπική του δημιουργία» και «(…) ότι είναι ένα άτομο που θέλει να αυτοπροβάλλεται».
13) Ότι νομίζει «ότι πρέπει να γίνονται πολιτικές συζητήσεις μέσα στην τάξη, μερικές φορές, αλλά όχι με τάσεις προβολής ή απόρριψης κάποιου συγκεκριμένου κόμματος. Όταν υπάρχουν τέτοιες αφορμές για τέτοιες συζητήσεις, δε νομίζω ότι είναι καλό να γίνεται διακοπή απότομη σε αυτές, με τη δικαιολογία ότι δεν επιτρέπονται να γίνονται πολιτικές συζητήσεις στο σχολείο (…..)».
14) Ότι «προπαντός αν υπήρχε κάποια αμεροληψία από την πλευρά των καθηγητών, θα ήταν χρήσιμη η συζήτηση με τη συγκεκριμένη παρουσίαση των θέσεων των διαφόρων πολιτικών κομμάτων της χώρας μας».

6. Την ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ, -αναπληρώτρια φιλόλογο καθηγήτρια της τάξης Γ-3 του 2ου Λυκείου Τρίπολης, η οποία για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι πριν από το Πάσχα «είχε ζητήσει από το Σχ. Σ. να κάνει μια διδασκαλία Νέων Ελληνικών στην τάξη μου» και ότι λίγες ημέρες πριν από την 27-4-1990 «ορίσαμε την ημερομηνία της δικής του διδασκαλίας, καθώς και το κείμενο με τίτλο «Σύννεφο με παντελόνια» του Βλ. Μαγιακόφσκι που υπάρχει στο σχολικό βιβλίο».
2) Ότι «κατά την προηγούμενη ημέρα ζήτησα από τα παιδιά να είναι παρόντες κατά τη διδασκαλία από τον κ. Σχ. Σ.».
3) Ότι ο εγκαλούμενος στην αρχή της διδασκαλίας του «αναφέρθηκε με γενικούς όρους στη λειτουργία της λογοτεχνικής δημιουργίας. Τόνισε ότι για να ερμηνευτεί σωστά ένα λογοτεχνικό κείμενο πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη το δημιουργό, σε σχέση με τις συνθήκες της ζωής του στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, κατά την οποία «δημιουργεί», την προσωπικότητά του γενικότερα και την τοποθέτησή του την ιδεολογική ή οτιδήποτε άλλο στη ζωή και στην κοινωνία. Επίσης εξετάζουμε το μήνυμα του κειμένου με αντικειμενικό τρόπο. Και οπωσδήποτε σημαντικό ρόλο στην «ποιητική» λειτουργία παίζει και ο δέκτης. Η ποιητική λειτουργία ολοκληρώνεται, όταν δημιουργείται προβληματισμός στο δέκτη και ο προβληματισμός αυτός εκφράζεται ελεύθερα».
4) Ότι «μετά τη γενική αυτή τοποθέτηση-ενημέρωση επιχείρησε να δείξει στην τάξη την ποιητική λειτουργία με βάση τέσσερις περιπτώσεις λογοτεχνικών κειμένων. Συγκεκριμένα αναφέρθηκε 1) στο ποίημα του Αρχιλόχου «Η ασπίς», το οποίο και απήγγειλε από στήθους και σχολίασε εννοιολογικά. Στη συνέχεια απομονώνοντας τις λέξεις αυτού του ποιήματος «άγαλμα» και «αγάλλομαι», έδειξε τη διαφορετική τους χρήση μέσα στο ίδιο το κείμενο, χρήση στην οποία επανήλθε σε επόμενο κείμενο. Στη συνέχεια, με αφετηρία μια επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο της Τεγέας, παρουσίασε εκείνη τη στιγμή 2) μια αυτοσχέδια λογοτεχνική δημιουργία του, θέλοντας να δείξει σύμφωνα με τα προηγούμενα πώς ένα σχόλιο (μέσα) σε μια λέξη ή σε μια φράση μπορεί να προσδώσει κάποιο διαφορετικό περιεχόμενο, ή πώς η τελική αυτή σύνθεση μπορεί να αποκτά διαφορετικό περιεχόμενο για τον κάθε δέκτη. Στη συνέχεια, και σε σχέση με όλα αυτά και κινούμενος μέσα στο ίδιο πνεύμα, προχώρησε
3) στην ανάγνωση ενός κειμένου με τον ενδεχόμενο τίτλο «Αγαλμα» («Παν εφ’ ω τις αγάλλεται»), στο οποίο αναφέρθηκε από καθαρά λογοτεχνικής πλευράς και δεν επέμεινε στο μήνυμα του κειμένου. Στη συνέχεια πέρασε 4) στην παρουσίαση του ποιήματος του Μαγιακόφσκι, πάντα κινούμενος στα πλαίσια του τρόπου λειτουργίας του λογοτεχνικού λόγου, και αφού έγινε η παρουσίαση του έργου από καθαρά λογοτεχνικής αλλά και εννοιολογικής πλευράς και έγινε ο απαραίτητος σχολιασμός και με τη συμμετοχή των μαθητών, ολοκληρώθηκε η διδασκαλία του μαθήματος».
5) Ότι υπήρξε σχετική συμμετοχή των μαθητών, ιδιαίτερα στα τμήματα διδασκαλίας τα σχετικά με το αυτοσχέδιο σύνθεμα του κ. Δαλαμάγκα και το κείμενο του Μαγιακόφσκι».
6) Ότι «αρνητική αντίδραση νομίζω ότι δεν υπήρξε εκ μέρους των μαθητών κατά την ώρα του μαθήματος».
7) Ότι «μετά όμως περίπου από μια εβδομάδα μου είπαν ότι τους είχε κάνει εντύπωση το αυτοσχέδιο κείμενο, ενώ μια μαθήτρια, η Μαλεβή Παγκράτη, μου είπε ότι δυσαρεστήθηκε από την ανάγνωση του κειμένου «Το Αγαλμα»».
8) Ότι δεν είχε εκδηλώσεις γι’ αυτή τη διδασκαλία εκ μέρους γονέων των μαθητών.
9) Ότι για τη διδασκαλία αυτή είχε συζητήσεις με το Διευθυντή του 2ου Λυκείου, με τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ. Ε. και με συναδέλφους της.
10) Ότι ο Δ/ντής του Λυκείου της κ. Ιω. Κοκόρης, κατά την 4η διδακτική ώρα της 27-4-1990, την κάλεσε, ζήτησε να μάθει λεπτομέρειες για το τι έγινε κατά την ώρα της διδασκαλίας και μου μετέφερε διαμαρτυρίες γονέων των μαθητών σχετικά με την ανάγνωση και το σχολιασμό του κειμένου του Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκα».
11) Ότι ο Προϊστάμενος της Δ/νσης Δ.Ε. λίγες μέρες μετά την 27-4-1990, σε επίσκεψή του στο 2ο Λύκειο, είχε συζήτηση μαζί μου. Του ανέπτυξα με λεπτομέρειες τι έγινε στην τάξη. Σχολίασε ότι δεν έπρεπε να γίνει η ανάγνωση του κειμένου «Το άγαλμα» και τέλος μου έκανε, νομίζω, παρατήρηση για ποιο λόγο δεν αντέδρασα μέσα στην τάξη. Ερώτημα που, όπως είπε, διατυπώθηκε εκ μέρους γονέων των μαθητών».
12) Ότι «σχολιάζοντας συνάδελφοί μου αυτό το γεγονός της παρουσίασης του κειμένου «Το άγαλμα» στην τάξη, άλλοι είχαν θετική και άλλοι αρνητική άποψη. Μάλιστα, όταν έδωσα λεπτομερείς εξηγήσεις για τη διδασκαλία, οι αρνητικές εντυπώσεις μετριάστηκαν κατά πολύ».
13) Ότι η διδασκαλία του εγκαλουμένου «ήταν πολύ κατατοπιστική διδασκαλία και ότι αφορά τη συγκριτική παρουσίαση λογοτεχνικών κειμένων και ολοκληρωμένη, όσον αφορά το ποίημα του Μαγιακόφσκι».

7. Τον ΚΟΚΟΡΗ ΙΩΑΝΝΗ, Διευθυντή του 2ου Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι γι’ αυτή τη διδασκαλία «οι πρώτες πληροφορίες μου ήταν συμπτωματικές και αυθόρμητες και βασίστηκαν σε τηλεφωνήματα γονέων μαθητών».
2) Ότι μετά τα τηλεφωνήματα αναζήτησε και βρήκε τέσσερις μαθητές που έτυχε να βρίσκονται στο σχολείο σε ώρα κενού μαθήματος της Γυμναστικής (Μανούσου, Μαστοροπούλου, Παγκράτη και Μανδράκο), οι οποίοι τον πληροφόρησαν ότι «κατά τη διδασκαλία του Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκα διαβάστηκε από τον ίδιο κείμενο δημοσιευμένο στην τοπική εφημερίδα «Καθημερινά Νέα» με τίτλο «Το άγαλμα», το οποίο έγραψε και δημοσίευσε με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.».
3) Ότι «το κείμενο αυτό ήταν κομματικό, τους εξένισε, δεν το περίμεναν, αλλά δε διαμαρτυρήθηκαν από σεβασμό προς το αξίωμα του Σχ. Σ.».
4) Ότι «μετά το τέλος της 5ης ώρας κάλεσα τη φιλόλογο καθηγήτρια του Γ-3 τμήματος και τη ρώτησα σχετικά με αυτά που κατήγγειλαν γονείς και μαθητές, δηλαδή για την ανάγνωση του κειμένου «Το άγαλμα» του κ. Δαλαμάγκα από τον ίδιο μέσα στην τάξη».
5) Ότι «μου απάντησε ότι το κείμενο αυτό διαβάστηκε μέσα στην τάξη από τον ίδιο το Σχ. Σ. , ο οποίος δήλωσε ότι το έγραψε ο ίδιος και το δημοσίευσε στην εφημερίδα «Καθημερινά Νέα» με το ψευδώνυμο ΠΑΝ».
6) Ότι «το απόγευμα της 27-4-1990 (αλλά και κατά τις επόμενες μέρες) με πλησίασαν μερικοί γονείς (όπως ο Μπουσμπουκέας, Καπόγιαννης, Μαστορόπουλος) και η μαθήτρια Μπουσμπουκέα και (…..) μου εξέφρασαν την απορία γιατί δεν έκανα παρέμβαση, ώστε να έχει το γεγονός αυτό πειθαρχική συνέχεια για τον υπαίτιο».
7) Ότι «κατά τον ίδιο χρόνο και τρόπο μέλη του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του Σχολείου μου με πλησίασαν και εκφράστηκαν κατά τον ίδιο τρόπο».
8) Ότι εφόσον αποδειχθεί ότι κάτω από το ψευδώνυμο ΠΑΝ υπάρχει ο Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκας, τότε έχω να αναφέρω συγκεκριμένες ενέργειές του, (που εξυπηρετούν συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, αντιπολιτευόμενο τη Νέα Δημοκρατία), που περιέχονται στα δημοσιεύματα «Το άγαλμα» και «Το τέρας».
9) Ότι «ενημέρωσα αυθημερόν, 27-4-1990, τον Προϊστάμενο της Δ/νσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας κ. Τσιώρο, προφορικά στο Γραφείο του, διότι όπως μου εδήλωσε είχε και ο ίδιος ενοχληθεί από τηλεφωνήματα γονέων για το ίδιο θέμα και ήθελε να έχει μια πληρέστερη ενημέρωση».
10) Ότι η φιλόλογος καθηγήτρια κ. Θεοδώρου δήλωσε μπροστά του προς τον Προϊστάμενο της Δ/νσης Δ.Ε. «ότι πράγματι διαβάστηκε από τον κ. Δαλαμάγκα το κείμενο, δήλωσε ο ίδιος ο Σχ. Σ. στους μαθητές ότι είναι δικό του, και το χαρακτήρισε η καθηγήτρια κομματικό κείμενο».

8. Τον ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟ, καθηγητή κλάδου ΠΕ-3 του 2ου Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι γνωρίζει και έχει διαβάσει το άρθρο με τίτλο «Το άγαλμα» που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Καθημερινά Νέα» .
2) Ότι «το άρθρο αυτό είναι πολιτικό σχόλιο ενός συνεργάτη της εφημερίδας που υπογράφει με το ψευδώνυμο ΠΑΝ. Το περιεχόμενό του αναφέρεται στην αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας».
3) Ότι το πολιτικό αυτό σχόλιο «για κάποιον που ανήκει στη Νέα Δημοκρατία είναι αρνητικό. Εμένα προσωπικά μου προκαλεί χιούμορ».
4) Ότι «έμαθα ότι ο Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκας διάβασε μέσα στην τάξη το σχετικό δημοσίευμα «Το άγαλμα», σε συνδυασμό με ποίημα του Μαγιακόφσκι».
5) Ότι «στη διάρκεια της διδασκαλίας δεν εκδηλώθηκε καμία αντίδραση από την πλευρά των μαθητών σχετικά με την ανάγνωση του κειμένου».
6) Ότι «μου έκανε εντύπωση ότι την άλλη μέρα βρέθηκαν επάνω στα γραφεία των καθηγητών φωτοτυπίες του άρθρου «Το άγαλμα», οι οποίες είχαν αφεθεί, νομίζω, από άτομα της παράταξης της ΔΑΚΕ».
7) Ότι για τη διδασκαλία «τα σχόλια ήταν ποικίλα, και αρνητικά και θετικά. Αρνητικά ήταν από μερικούς καθηγητές της ΔΑΚΕ, ενώ οι άλλοι έδειξαν αδιαφορία, θετικά από το Σύνδεσμο Φιλολόγων».
8) Ότι ο εγκαλούμενος υπήρξε καθηγητής του, ότι «όσο είμαι εδώ δεν έχει εκδηλωθεί υπέρ κανενός κόμματος (…..), ότι είναι εξαίρετος επιστήμονας, και είναι κεφάλαιο για τον τόπο, τον οποίο η πολιτεία πρέπει να εκμεταλλευτεί και όχι να διώκει, και λυπάμαι ιδιαίτερα, διότι, αντί να εκμεταλλευτούμε τη μόρφωσή του σε τοπικό επίπεδο, προσπαθούμε ο ένας να βγάλει το μάτι του άλλου με συναδελφικά καρφώματα».

9. Την ΡΕΚΟΥΜΗ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ, Γραμματέα του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και κηδεμόνων του 2ου Λυκείου Τρίπολης, η οποία για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατάθεσε τα εξής:
1) Ότι «για πρώτη φορά άκουσε για το δημοσίευμα με τίτλο «Το άγαλμα» σε συνεδρίαση του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων του 2ου Λυκείου κατά την 3-5-1990, και ότι «στη συνεδρίαση αυτή ο πρόεδρος του Δ.Σ. κ. Τζιώλας μας ανακοίνωσε ότι αυτό το δημοσίευμα χρησιμοποιήθηκε σε διδασκαλία που έγινε από το Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκα στην τάξη Γ-3 του 2ου Λυκείου Τρίπολης».
2) Ότι το κείμενο αυτό «μιλούσε για κάποιο άγαλμα και ανέφερε μέσα για ένα κόμμα, το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας».
3) Ότι «για το συγκεκριμένο κόμμα ήταν αρνητικές» οι θέσεις του κειμένου.
4) Ότι δε γνωρίζει τίποτε για την ταυτότητα του αρθρογράφου που με το ψευδώνυμο ΠΑΝ υπογράφει «Το άγαλμα».
5) Ότι κατά τη συνεδρίαση του Δ.Σ. του Συλλόγου της 3-5-1990 ο Πρόεδρος τους ανακοίνωσε «ότι δέχτηκε τη διαμαρτυρία κάποιου γονέα για τη διδασκαλία αυτή» και ότι και ο ίδιος δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από γονέα, ο οποίος του είπε ότι ο κ. Δαλαμάγκας πολιτικοποίησε το μάθημα».
6) Ότι «πάρα πολύ καλά δε γνωρίζω τον κ. Δαλαμάγκα, μολονότι είναι συμπατριώτης μου, έχω όμως ακούσει ότι ήταν και είναι ένας καλός εκπαιδευτικός, ήρεμος, ήσυχος, (…..) διαβάζω τα «Αρκαδικά Νέα», όπου γράφει πάντα επώνυμα».


10. Τον ΣΑΡΑΝΤΙΔΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟ, Διευθυντή του Λυκείου Καστρίου, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-199- κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι «το μόνο που γνωρίζω γι’ αυτό το άρθρο (ενν. «Το άγαλμα») είναι ότι, σύμφωνα με πληροφορίες συναδέλφων, ο Σχ. Σ. το διάβασε στους μαθητές κατά τη διάρκεια υποδειγματικής διδασκαλίας και εκ των υστέρων προκάλεσε τις αντιδράσεις κάποιων μαθητών και κηδεμόνων».
2) Ότι δηλώνω κατηγορηματικά ότι δε γνωρίζω το περιεχόμενο του συγκεκριμένου άρθρου».
3) Ότι δε γνωρίζει ούτε έχει πληροφορηθεί για την ταυτότητα του συντάκτη του άρθρου αυτού, που φέρεται με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
4) Ότι τις πληροφορίες του για τη διδασκαλία τις είχε από τη Διευθύντρια του Γυμνασίου Καστρίου, που είναι μέλος του Συνδέσμου Φιλολόγων Νομού Αρκαδίας.
5) Ότι δεν έχει ακούσει σχόλια για το είδος και την ποιότητα της διδασκαλίας του εγκαλουμένου.
6) Ότι ο εγκαλούμενος «είναι ένας καταξιωμένος εκπαιδευτικός, ευσυνείδητος, επιστημονικά καταρτισμένος, συνεργάσιμος με όλους τους φορείς της εκπαιδευτικής διαδικασίας και επιστήμονας με έντονη κοινωνική παρουσία».

11. Τον ΒΛΑΣΗ ΓΕΩΡΓΙΟ, Υποδιευθυντή του 3ου Γενικού Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι το μικρό άρθρο με τίτλο «Το άγαλμα», που δημοσιεύτηκε υπό το ψευδώνυμο ΠΑΝ στα «Καθημερινά Νέα», «το διάβασα πρόχειρα, σαν αναγνώστης της εφημερίδας, δε μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση (…..), το είδα σαν ένα κείμενο σατιρικό (…..),. Το ξαναδιάβασα, όταν έμαθα πως πιθανόν προέρχεται από τον κ. Δαλαμάγκα.».
2) Ότι για τη διδασκαλία της 27-4-1990 «δεν είχε ακούσει τίποτε, μέχρι την ημέρα που έγινε η αντικατάσταση του κ. Δαλαμάγκα ως Προέδρου του Βαθμολογικού Κέντρου. Από εκεί και ύστερα άκουσε πολλά και διάφορα από συναδέλφους. Δυστυχώς οι κρίσεις διακρίνονταν από μια κομματική ταυτότητα. Γι’ αυτό ακριβώς δεν έδωσα ούτε δίνω καμιά βαρύτητα σ’ αυτές».
3) Ότι «το αντικομματικό ή φιλοκομματικό κείμενο δεν έχει θέση στην αίθουσα διδασκαλίας. Έχει θέση όμως η πολιτική, έχει θέση η αναφορά στο πολιτικό γίγνεσθαι της εποχής και του τόπου μας. Συνεπώς, ακόμη και ένα κομματικό κείμενο –πιστεύω ότι- μπορεί να λειτουργήσει απλώς πολιτικά-εξαρτάται από το πώς, πού, πότε και γιατί το παρουσιάζει ο δάσκαλος».
4) Ότι η παρουσία του εγκαλουμένου ως εκπαιδευτικού «είναι πολύ θετική (…..). Σαν φιλόλογος εργάζεται άοκνα για την επιτυχία του έργου του και του έργου των φιλολόγων (…..). Μας κίνησε σε μια δημιουργική παρουσία στην πόλη (…..). Σε καμιά περίπτωση δε μας έδειξε κομματική ταυτότητα, πολύ περισσότερο δεν έκανε προσπάθεια κομματικού επηρεασμού. Κατά τη γνώμη μου είναι άνθρωπος «ποιητικός», πραγματικά άδολος, ρομαντικός –ο τύπος του παλιού καλού φιλολόγου που πιστεύει στο έργο του, πασχίζει γι’ αυτό (…..)’.

12. Τον ΚΟΚΟΣΙΟΥΛΗ ΓΕΩΡΓΙΟ, Διευθυντή του 3ου Γενικού Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 247-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι δε γνωρίζει τίποτε για το άρθρο «Το άγαλμα» που δημοσιεύτηκε στον τοπικό τύπο και ότι οι πληροφορίες του είναι αόριστες γι’ αυτό το δημοσίευμα.
2) Ότι «πρόσφατα, προς το τέλος Μαϊου, πληροφορήθηκα μετά από προσωπικό μου ενδιαφέρον ότι έγινε μια σχετική διδασκαλία από το Σχ. Σ. στο 2ο Λύκειο, η οποία ενόχλησε κάποιους».
3) Ότι, αναφορικά με τους λόγους για τους οποίους προκάλεσε ενοχλήσεις εκείνη η διδασκαλία, «συγκεκριμένα άκουσα τη φράση «του την είχαν στημένη», με την έννοια ότι φυλάγανε να του βρουν κάποιο σφάλμα (του Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκα), επειδή έχει διαφωνήσει με τον Προϊστάμενο της Δ.Ε. κ. Τσιώρο, επειδή ο Δ/ντής του 2ου Λυκείου έχει αυξημένη ευαισθησία σε τέτοια θέματα και επειδή ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 2ου Λυκείου ανήκει στο κόμμα, εναντίον του οποίου γίνονται οι κρίσεις στο άρθρο «Το άγαλμα», και ότι, αυτές τις πληροφορίες τις είχε «από τον Υποδιευθυντή μου τον κ. Βλάση».
4) Ότι «είναι θετική η εικόνα του κ. Δαλαμάγκα στην Αρκαδία, αδικείται κάπως, επειδή έχει μια αδυναμία της εύκολής επικοινωνίας, γιατί σκέπτεται με ένα δικό του τρόπο, εκφράζεται με σιωπές, δίσημα, υπονοούμενα, έτσι ώστε ο συνομιλητής του ή οι μαθητές του κάπου να δυσκολεύονται να τον παρακολουθήσουν».
5) Ότι «έχω ακούσει (…..) ότι με το ψευδώνυμο ΠΑΝ είναι ο Σχολικός Σύμβουλός μας».

13. Τον ΤΖΙΩΛΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ, Πρόεδρο του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 2ου Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι «λεπτομέρειες για τη διεξαγωγή της διδασκαλίας δε γνωρίζω. Γνωρίζω μόνο ότι το κείμενο αυτό παρουσιάστηκε στην ώρα της διδασκαλίας από το Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκα.
2) Ότι στην αρχή δύο γονείς μαθητών του τμήματος αυτού (οι Μαστορόπουλος και Μπουσμπουκέας) μας πληροφόρησαν «ότι διαβάστηκε το κείμενο αυτό μέσα στην τάξη και μάλιστα μας παρότρυναν να ξεκινήσουμε κάποιες ενέργειες. Στη συνέχεια (….) ο Δ/ντής του 2ου Λυκείου (…..) μας επιβεβαίωσε το γεγονός».
3) Ότι «η μειοψηφία (του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων) δε συμφώνησε με τη διατύπωση έγγραφης καταγγελίας του γεγονότος αυτού, διότι κατά την άποψή της χρειάζονταν περισσότερα στοιχεία και περισσότερες διαμαρτυρίες γονέων».
4) Ότι φράσεις όπως: «Μα πώς γίνεται η ‘αυτοδυναμία’ από άγαλμα κυβέρνηση; Είναι απλό. Βάνεις το λατρευτικό άγαλμα σε βάθρο της ΔΗ.ΑΝΑ. Φαίνεται πως στη ‘Χώρα των θαυμάτων’ τα αγάλματα γίνονται κυβερνήσεις. Το πότε οι κυβερνήσεις γίνονται αγάλματα αυτή είναι μια άλλη ιστορία. Απλή και σύντομη», δηλώνουν ότι το κείμενο είναι κομματικό.

14. Τον ΦΡΑΓΚΟΥΛΗ ΔΙΟΝΥΣΙΟ, καθηγητή κλάδου ΠΕ-2 του 2ου Γενικού Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι για πρώτη φορά είδε το δημοσίευμα με τίτλο «Το άγαλμα» στις 30-4-1990, σε φωτοτυπίες που ήταν απλωμένες επάνω στα γραφεία των καθηγητών, στο Γραφείο Καθηγητών, του 2ου Λυκείου. Τότε από την καθηγήτρια κ. Θεοδώρου έμαθε ότι ο Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκας χρησιμοποίησε αυτό το κείμενο σε διδασκαλία του στις 27-4-1990.
2) Ότι αυτό το κείμενο «ήταν ένα πολιτικό σχόλιο γραμμένο με χιουμοριστικό τρόπο».
3) Ότι στο κείμενο αυτό «υπάρχουν αναφορές για τη Νέα Δημοκρατία, αλλά δε νομίζω ότι μπορούσε να ενοχλήσει έναν άνθρωπο, ακόμη και οπαδό του κόμματος αυτού, με ανοικτό πνεύμα».
4) Ότι δε γνωρίζει την ταυτότητα του συντάκτη του δημοσιεύματος «Το άγαλμα», που φέρεται με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
5) Ότι την παρουσία του εγκαλουμένου στην πόλη της Τρίπολης και ευρύτερα στο Νομό Αρκαδίας τη θεωρεί θετική «δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον για την εκπαίδευση (…..) , και κάνει ο ίδιος διδασκαλίες (…..), συνεργάζεται με το Σύνδεσμο Φιλολόγων. Τον κ. Σύμβουλο τον γνωρίζω από τότε που ήμουν μαθητής του (…..). Τον εκτιμώ για την επιστημονική του επάρκεια και το ενδιαφέρον του για την εκπαίδευση. Επίσης είχα την ευκαιρία να το διαπιστώσω και παλιότερα όταν ως Πρόεδρος της ΕΛΜΕ Αρκαδίας και Αιρετός στο ΠΥΣΔΕ επικοινωνούσαμε συχνά και ανταλλάσσαμε σκέψεις πάνω σε εκπαιδευτικά και συνδικαλιστικά θέματα».
6) Ότι, μετά τις εξηγήσεις της καθηγήτριας του τμήματος Γ-3 για το πώς έγινε η διδασκαλία, μετά και την έλλειψη αντίδρασης από τη μεριά της Μαθητικής Κοινότητας δήλωσε στο Δ/ντή του 2ου Λυκείου ότι «μια πιθανή δίωξη του Σχ. Σ. και άδικη θα ήταν και θα μπορούσε να δημιουργήσει στους συναδέλφους την αίσθηση ότι γίνεται προσπάθεια παρακολούθησής τους την ώρα του μαθήματος, τρομοκράτησης και φίμωσης, πράγμα το οποίο θα δημιουργήσει αρνητικό κλίμα για την εκπαίδευση».

15. Την ΣΙΩΡΑ-ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΙΑ, καθηγήτρια κλάδου Πε-2 3ου Λυκείου Τρίπολης, Προέδρου του Συνδέσμου Φιλολόγων Νομού Αρκαδίας, η οποία για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι λεπτομέρειες για τη διδασκαλία, που ήδη είχε γίνει γνωστή στο 3ο Λύκειο, άκουσε την ίδια μέρα από τη φιλόλογο κ. Θεοδώρου που τη συνάντησε συμπτωματικά, και ότι δυο μέρες αργότερα συνάντησε τον εγκαλούμενο, ο οποίος της είπε ότι δε δημιουργήθηκε κανένα πρόβλημα στην τάξη και ότι δίδαξε το ποίημα του Μαγιακόφσκι.
2) Ότι δε γνωρίζει την ταυτότητα του συντάκτη του άρθρου ¨Το άγαλμα».
3) Ότι ο εγκαλούμενος είναι «ένας αξιόλογος άνθρωπος, με πολύ μεγάλη μόρφωση (…..), η συνεργασία μας (στο Σύνδεσμο Φιλολόγων) ήταν άριστη (…..) και νομίζω ότι έχει δυνατότητες, τις οποίες πρέπει η πολιτεία να του δώσει την ευχέρεια να τις αξιοποιήσει για το καλό της εκπαίδευσης».

16. Τον ΜΕΛΕΓΟ ΣΩΤΗΡΙΟ, προϊστάμενο του Γραφείου Φυσικής Αγωγής του Νομού Αρκαδίας, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι κατά τις πληροφορίες του ο Σχ. Σ. «κ. Δαλαμάγκας αρθρογραφεί στα «Καθημερινά Νέα» και «Αρκαδικά Νέα» με το ψευδώνυμο ΠΑΝ. Επίσης ότι (…) σε συζητήσεις μαζί του ουδέποτε αρνήθηκε ότι αυτά που γράφει δεν είναι δικά του, μάλιστα δε το θεωρούσε και τιμή του. Και πέραν αυτού γενικότερα στο χώρο των εκπαιδευτικών διάχυτη είναι η γνώμη ότι τα άρθρα της εφημερίδας αυτής με το ψευδώνυμο ΠΑΝ είναι του κ. Δαλαμάγκα».
2) Ότι «(…) διάβασε κύριο άρθρο στην εφημερίδα «Καθημερινά Νέα» με τον τίτλο «Το άγαλμα», στο οποίο διαπίστωσα απροκάλυπτη επίθεση και βάναυση θα έλεγα κατά της Νέας Δημοκρατίας, που ιδεολογικά με καλύπτει».
3) Ότι «δύο γονείς μαθητών του 2ου Λυκείου Τρίπολης (Μαστορόπουλος Σωτήριος και Μπαμπάς Γεώργιος) (…) μου κατήγγειλαν ότι ο Σχ. Σ. κ. Παν. Δαλαμάγκας το πρωί στην τάξη που ευρίσκονται τα παιδιά τους (…) ανέπτυξε το άρθρο που είχε δημοσιεύσει στα «Καθημερινά Νέα», «Το άγαλμα».
4) Ότι «επιμέρους λεπτομέρειες για τη διδασκαλία του μαθήματος, πώς ανεπτύχθη, δεν έχω».
5) Ότι «σε ερώτηση στον πατέρα της μαθήτριας Μαστοροπούλου, όταν αυτός μου κατήγγειλε το γεγονός, ‘πώς αντέδρασε η κόρη σου κατά την ώρα της διδασκαλίας’ μου απάντησε ότι σε κάποια στιγμή ζήτησε και από τη διπλανή της μαθήτρια να φύγουν από την τάξη. Πιο ψύχραιμη η δεύτερη μαθήτρια της απάντησε να παραμείνουν και να καταγγείλουν το γεγονός αυτό στο Δ/ντή του σχολείου, όπως και έγινε».
6) Ότι «το γεγονός και μόνο ότι παραλληλίζει τη Νέα Δημοκρατία με τα ατελή αγάλματα των κούρων, το θεωρώ αρκετό, για να μην αναφερθώ σε άλλα περισσότερα, και μου δίνει την πεποίθηση ύβρεως κατά της Νέας Δημοκρατίας».
7) Ότι «ο κ. Δαλαμάγκας μου έχει δημιουργήσει την εντύπωση ότι είναι ένας άνθρωπος που φυτρώνει εκεί που δεν τον σπέρνουν, δε μπαίνει εύκολα σε καλούπια και δεν είναι εύκολος στη συνεργασία του».

17. Τον ΠΛΙΩΤΑ ΓΕΩΡΓΙΟ, καθηγητή κλάδου ΠΕ-3 του 2ου Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι «το απόγευμα της ίδιας μέρας» ο γονέας Μαστορόπουλος, του οποίου η κόρη ήταν στη διδασκαλία που έγινε στο Γ-3 , «μου ανέφερε όσα του είχε μεταφέρει η κόρη του το μεσημέρι σχετικά με τη διδασκαλία, και μάλιστα με μεγάλη αγανάκτηση, ότι δηλαδή ο κ. Δαλαμάγκας δίδαξε κάποιο δημοσίευμα δικό του, όπως ισχυρίστηκε στην τάξη, με τον τίτλο «Το άγαλμα». Επίσης ότι «την ίδια μέρα (…) με συνάντησε και άλλος πατέρας, ο Μπουσμπουκέας Κωνσταντίνος (…) και μου ανέφερε τα ίδια σε γενικές γραμμές με εκείνα που μου ανέφερε ο κ. Μαστορόπουλος».
2) Ότι «βρήκαμε το κείμενο «Το άγαλμα», που είχε δημοσιευθεί στα «Καθημερινά Νέα», το πήρα στο σχολείο (…) και αρκετοί συνάδελφοι το πήραν, το έβγαλαν φωτοτυπία, και μετά εγκαταλείφτηκαν πολλές φωτοτυπίες επάνω στα γραφεία».
3) Ότι «δεν έχω καμιά αμφιβολία, εξετάζοντας συνολικά το κείμενο, ότι πρόκειται περί κειμένου έντονα κομματικού και μάλιστα στρέφεται έντονα κατά συγκεκριμένου κόμματος, της Νέας Δημοκρατίας».
4) Ότι οι γονείς Μαστορόπουλος και Μπουσμπουκέας «μου είπαν ο ίδιος ο Σχ. Σ. ισχυρίστηκε στην τάξη ότι ήταν δικό του το δημοσίευμα».

18. Τον ΚΑΛΑΜΟΥΤΣΟ ΓΕΩΡΓΙΟ, Διευθυντή του Λυκείου Τεγέας, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι «τα όσα ξέρει για τη διδασκαλία τα πληροφορήθηκε από τον κ. Ιω. Κοκόρη, Δ/ντή του 2ου Λυκείου Τρίπολης.
2) Ότι «η διδασκαλία του κ. Συμβούλου στηρίχτηκε επάνω σε αυτό το άρθρο, των «Καθημερινών Νέων», που υπέγραψε κάποιος με το ψευδώνυμο ΠΑΝ, και μόνο πέντε λεπτά διατέθηκαν για τη διδασκαλία κάποιου ποιήματος που είχε επιλέξει η καθηγήτρια».
3) Ότι σχετικά με τη διδασκαλία «ουδεμία ενημέρωση είχα από γονείς και μαθητές, διότι λόγω του ότι κατοικώ στην Κερασίτσα δεν έχω επαφές με τους γονείς και τους μαθητές της πόλης της Τρίπολης».
4) Ότι «πιστεύω ότι είναι έντονα πολιτικού περιεχομένου, διότι η φράση «Κατσικοκλέφτες» δείχνει καθαρά ότι κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δεν έχει λαϊκό έρεισμα».

19. Τον ΜΑΣΤΟΡΟΠΟΥΛΟ ΣΩΤΗΡΙΟ, γονέα μαθήτριας της Γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι «μετά το πέρας των μαθημάτων (της 27-4-1990)» η κόρη του Γεωργία, μαθήτρια του τμήματος Γ-3, τον πληροφόρησε ότι ο εγκαλούμενος «παρουσιάσας κάποιο ποίημα δημοσιευμένο σε εφημερίδα, εξετράπη του σκοπού της διδασκαλίας και έκανε κομματική κριτική ή αν θέλετε πολιτική κατά συγκεκριμένου πολιτικού κόμματος, της Νέας Δημοκρατίας, χρησιμοποιών φράσεις μη ανταποκρινομένας αφενός μεν στο μαθητικό περιβάλλον, αφετέρου δε στο σκοπό της διδασκαλίας και του ρόλου του Σχ. Συμβούλου. Επιπλέον δε μου εξέθεσε, η κόρη μου, ότι λόγω της δημιουργηθείσης ατμοσφαίρας υπήρξε γενική δυσφορία στην τάξη και μάλιστα μερικοί μαθητές σκέφτηκαν να εγκαταλείψουν το τμήμα, πλην όμως δεν πραγματοποίησαν τούτο» Επίσης ότι «μετά το πέρας της διδασκαλίας ανέφεραν το περιστατικό στο Δ/ντή του Σχολείου».
2) «Ότι δεν έχει να αναφέρει ονόματα μαθητών, οι οποίοι μέσα στην τάξη έδειξαν να δυσφορούν για τη διδασκαλία του εγκαλουμένου, «διότι δεν ερώτησα κάτι τέτοιο».
3) Ότι δε γνωρίζει λεπτομέρειες για τη διεξαγωγή της διδασκαλίας.
4) Ότι «με ενόχλησε το γεγονός ότι μέσα στο χώρο του σχολείου λαμβάνουν χώραν κομματικοί προσανατολισμοί των μαθητών και μάλιστα από υπεύθυνα πρόσωπα, πράγμα το οποίο και θεωρώ απαράδεκτο να συμβαίνουν τοιαύτα εντός των αιθουσών διδασκαλίας».
5) Ότι για το θέμα της διδασκαλίας ήρθε σε επαφή με τους: Γεώργιο Μπαμπά (μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων του 2ου Λυκείου), Πλιώτα Γεώργιο, καθηγητή κλάδου ΠΕ-3, Πρόεδρο της ΕΛΜΕ νομού Αρκαδίας), Δ/ντή του 2ου Λυκείου Τρίπολης και, ίσως, Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ.Ε. Ν. Αρκαδίας, προς τους οποίους διαμαρτυρήθηκε για το συμβάν και ζήτησε να λάβουν μέτρα, ώστε «αυτά τα πράγματα να μη συμβαίνουν στο σχολείο»’
6) Ότι δεν είχε καμιά επαφή, είτε μόνος είτε με άλλους με τον εγκαλούμενο, για να του ζητήσουν εξηγήσεις ή και να του εκφράσουν ως γονείς μαθητών, τη διαμαρτυρία τους ή και τη δυσφορία τους για τη διδασκαλία της 27-4-1990.

20. Τον ΜΠΟΥΣΜΠΟΥΚΕΑ ΚΑΝΣΤΑΝΤΙΝΟ, γονέα μαθήτριας της Γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης, ο οποίος για τη διδασκαλία της 27-4-1990 κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι ο εγκαλούμενος «αφού για ελάχιστα λεπτά, περίπου 10΄, ασχολήθηκε με το κείμενο του εγχειριδίου, τους είπε ότι τώρα θα σας διαβάσω ένα δικό μου κείμενο που δημοσίευσα σε τοπική εφημερίδα. Και πράγματι διάβασε αυτό το κείμενο με τον τίτλο «Το άγαλμα», το οποίο, όπως διαπίστωσα εκ των υστέρων, είχε πολιτικές προεκτάσεις, και αυτό το αντιλήφτηκαν οι μαθητές αμέσως, εις βάρος συγκεκριμένου πολιτικού κόμματος, της Νέας Δημοκρατίας».
2) Ότι «οι μαθητές όλοι είχαν καταλάβει ότι το κείμενο της διδασκαλίας του ΣΧ. Σ. ήταν κατά του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, αλλά δεν αντέδρασαν (…) για λόγους ψυχολογικούς και από ντροπή, προς το πρόσωπο του Σχ. Σ., αφού η καθηγήτρια της τάξεως δεν έκανε κάτι για να διευκολύνει την αντίδραση των μαθητών».
3) Ότι συγκεκριμένα ονόματα μαθητών, που έδειξαν δυσαρέσκεια για τη διδασκαλία του εγκαλουμένου, δεν του ανέφερε η κόρη του.
4) Ότι δεν έχει να πει άλλες λεπτομέρειες για τη διεξαγωγή εκείνης της διδασκαλίας.
5) Ότι το κείμενο με τίτλο «Το άγαλμα» «είναι πράγματι κομματικό, ειρωνεύεται το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, που εν πάση περιπτώσει ύστερα από δημοκρατικές διαδικασίες βρίσκεται στην εξουσία».
6) Ότι όταν η κόρη του τον πληροφόρησε για το γεγονός, «θεώρησα χρέος μου να ενημερώσω αμέσως το Δ/ντή του Σχολείου κ. Κοκόρη και να παρακαλέσω να επιληφθεί της περαιτέρω έρευνας του θέματος».
7) Ότι, όταν μέλος του Συλλόγου Γονέων του 2ου Λυκείου του είπε ότι ο Σύλλογος πρόκειται να αντιδράσει με σχετική απόφαση, «εγώ τον παρότρυνα πράγματι να επιληφθεί ο Σύλλογος να εξετάσει με αντικειμενικότητα το θέμα, χωρίς εμπάθειες, και να αποφασίσει ανάλογα».
8) Ότι συζήτησε το θέμα, επίσης, με τον κ. Πλιώτα, που διδάσκει το μάθημα των Μαθηματικών στην κόρη μου, καθώς και με άλλους (καθηγητές), που αυτή τη στιγμή δε μπορώ να θυμηθώ».
9) Ότι «(…) η ενέργεια του Σχ. Σ. κ. Δαλαμάγκα, κατά την άποψή μου, προκάλεσε αναταραχή και δυσμενή σχόλια από αρκετούς που εκφράστηκαν με σχετικό δημοσίευμα σε τοπική εφημερίδα, η οποία κατέκρινε τον κ. Δαλαμάγκα γι’ αυτή του την ενέργεια».

Β΄ εξέτασα χωρίς όρκο τον εγκαλούμενο, ο οποίος κατέθεσε τα εξής:
1) Ότι η θέση του ως Σχολικού Συμβούλου μέσα στην λειτουργία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι η θέση «ενός προσώπου που υλοποιεί ένα θεσμό, όπως περιγράφεται από Νόμους, διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις»
2) Ότι τις υπηρεσιακές συνθήκες, που αφορούν την άσκηση του ρόλου του ως Σχολικού Συμβούλου, τις χαρακτηρίζει «ως συνθήκες ανεκτές έως απαράδεκτες».
3) Ότι δικαιούται να αλληλογραφεί απευθείας «σε όλες τις περιπτώσεις που προβλέπεται από την άσκηση των καθηκόντων μου».
4) Ότι ο Νομάρχης ελάχιστα συνεργάστηκε με τους Σχολικούς Συμβούλους, και φυσικά και με μένα. Μου εδήλωσε σε δεδομένη στιγμή ότι του αρκεί η συνεργασία με τη διοίκηση. Σε επίπεδο Διεύθυνσης ελάχιστη ήταν η συνεργασία του Προϊσταμένου στα εκπαιδευτικά θέματα (…). Η συνεργασία μου με τα Σχολεία (Δ/ντής – Καθηγητές) ήταν και είναι άριστη, χωρίς κανένα παράπονο. Σε επίπεδο Υπουργείου Παιδείας: δεν προωθήθηκε το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο για την ομαλή και αποδοτική λειτουργία του θεσμού».
5) Ότι, για τους χαρακτηρισμούς του (που υπάρχουν στο υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 έγγραφό του) ότι η Διεύθυνση Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας είναι «ανισόρροπη» και ότι κατέχεται από το «διοικητικό σύνδρομο», «είναι προφανές πού κλίνει η πλάστιγγα (ισόρροπος-ανισόρροπος), όταν το Γραφείο της Διοίκησης (β΄ σκέλος του Ν. 1304) υπερλειτουργεί και το Γραφείο Σχολικών Συμβούλων (α΄ και κυρίαρχο σκέλος του Ν. 1304) υπολειτουργεί (…). Η υπερλειτουργικότητα της διοίκησης εις βάρος της επιστημονικής και παιδαγωγικής καθοδήγησης είναι παθολογικό φαινόμενο».
6) Ότι με τη φράση του (στο έγγραφό του αριθ. 50/16-10-1990), ότι υπάρχει μονοκόμματος άξονας ‘Διοικητικός Προϊστάμενος-Υπηρεσιακό Συμβούλιο-Νομάρχης’, εννοεί ότι «υπάρχει γραμμική παλίνδρομη λειτουργία ως μοναδικού υπηρεσιακού σχήματος (Νομάρχης, Προϊστάμενος Δ/νσης- Πρόεδρος Υπηρεσιακού Συμβουλίου:ταυτοπροσωπία) αντί της τριγωνικής που προβλέπουν οι Νόμοι 1304 και 1566. Ο Νομάρχης πρέπει να συνεργάζεται ισότιμα με το Σχολικό Σύμβουλο και με τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης».
7) Ότι δεν είναι δικά του δύο μικρά άρθρα που δημοσιεύτηκαν στα «Καθημερινά Νέα» με τίτλους «Το άγαλμα» (24-4-1990) και «Το τέρας» (24-5-1990), κάτω από ψευδώνυμο ΠΑΝ, και ότι δεν είναι δικό του το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
8) Ότι κατά τη διδασκαλία του στο 2ο Λύκειο Τρίπολης κατά την 27-4-1990 διάβασε και σχολίασε το κείμενο «Το άγαλμα», με την ακόλουθη διευκρίνιση: «Το διάβασε ως γραμματειακό είδος (σχόλιο). Η ανάγνωση ήταν και λειτούργησε ως παράδειγμα σχολίου κατανοητό στο διδακτικό στόχο: ‘Η ποίηση είναι σχόλιο στη φυσική, πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα’».
9) Ότι δε δήλωσε στην τάξη ότι «Το άγαλμα» είναι δικό του κείμενο. «Δήλωσε όμως ότι είναι δημοσίευμα συγκεκριμένης τοπικής εφημερίδας, από την οποία και διάβασα το σχετικό κείμενο. Δήλωσε όμως ότι είναι δικό του ένα άλλο κείμενο με τίτλο «Η Κυριακή της Παρασκευής» το οποίο παρουσίασα στην τάξη και το επεξεργάστηκα δημιουργικά λίγο πριν από το κείμενο «Το άγαλμα».
10) Ότι για ενδεχόμενες αντιδράσεις εκ μέρους των μαθητών για το περιεχόμενο του κειμένου «Το άγαλμα», η διδακτική διαδικασία είναι συνεχής προβληματισμός, και πάντοτε ήμουν υπερεπαρκής στην παιδαγωγική και επιστημονική αντιμετώπιση αυτών των προβληματισμών. Επομένως, αν προέκυπταν προβλήματα εκ μέρους των μαθητών, θα τα αντιμετώπιζα δεόντως».
11) Ότι, για το ενδεχόμενο να θεωρούνταν η ανάγνωση παρουσίαση του κειμένου από τους μαθητές και τους γονείς ως προσπάθεια κομματικού επηρεασμού, «όχι, διότι το κείμενο θα διαβάζονταν-παρουσιάζονταν ως πολιτικό σχόλιο και όχι κομματικό σε ώριμους αποφοιτήσαντες σχεδόν μαθητές. Ο κύριος επηρεασμός των μαθητών (μάθηση-μάθημα) θα ήταν η ενίσχυση του κριτικού πνεύματος και διάθεσής τους στην ανάγνωση κειμένου και γενικά στην υποδοχή (δέκτης) κάθε πληροφόρησης».
12) Ότι μετά τη διδασκαλία της 27-4-1990, σε επίσκεψή μου στο 2ο Λύκειο Τρίπολης, ο Δ/ντής του Λυκείου «μου μίλησε αόριστα για προβλήματα από τη διδασκαλία (…). Δέχτηκα σχόλιο επαινετικό για τη διδασκαλία (…) από μια μαθήτρια». Επίσης ότι ο Νομάρχης Αρκαδίας του ανακοίνωσε ότι «σχετικά με τη διδασκαλία μου της 27-4-1990 στο 2ο Λύκειο, δημιούργησε πρόβλημα, το οποίο και γνωστοποίησε στο ΥΠΕΠΘ και ότι θα κληθώ από τον Υπουργό Παιδείας για το σχετικό θέμα. Επιπλέον μου είπε ότι είχε έγγραφο του Συλλόγου Γονέων του 2ου Λυκείου, το οποίο είχε ήδη προωθήσει με FAX στον Υπουργό».
13) Ότι το μάθημα της 27-4-1990 στο 2ο Λύκειο Τρίπολης έγινε μετά από αίτημα της καθηγήτριας της τάξης Κυριακής Θεοδώρου και είχε σαν κύριο στόχο την επιστημονική και παιδαγωγική της καθοδήγηση.
14) Ότι «α) σαν υπότροφος του Ελληνικού Κράτους επί τρία χρόνια στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου μελέτησα τον πολιτικό λόγο στα αρχαία κείμενα, καθώς εκφράζεται σε στιγμές σύγκρουσης (πολιτικός-επαναστατικός λόγος) …» και β) η επικοινωνία μου με τους συγκεκριμένους μαθητές του 2ου Λυκείου ήταν μόνο σε δύο ώρες μαθημάτων Πολιτικής Αγωγής (…)».
15) Ότι «το ποίημα ‘Σύννεφο με παντελόνια’ του Μαγιακόφσκι είναι ένα πολιτικό επαναστατικό κείμενο, το οποίο είχε προταθεί για διδασκαλία από την καθηγήτρια, και επομένως τα στοιχεία (β) και (γ) (εννοεί τα (α) και (β) της παραγράφου 14.) κάνουν φυσιολογική και παιδαγωγική την ανάγνωση ενός πολιτικού σχολίου».
16) Ότι «το συγκεκριμένο πολιτικό σχόλιο («Το άγαλμα»), που διαβάστηκε, τονίστηκε από μένα ως παράδειγμα μεροληπτικού και μονόπλευρου δημοσιεύματος».
17) Ότι ¨λυπάμαι που μια διδασκαλία και ένα μικρό παιδαγωγικό πρόβλημα δεν αντιμετωπίστηκε στο καθαρά παιδαγωγικό σχολικό επίπεδο (…) . Δεν είναι αποδεκτό για το θεσμό που υπηρετώ (…) να αμφισβητείται η ‘επιστημονική εντιμότητα’ με υπερβάσεις διοικητικής φύσεως. Διότι στο χώρο της επιστημονικής-παιδαγωγικής καθοδήγησης, όπου εμπίπτει και το ερευνώμενο συμβάν, ο πρώτος και κύριος (εάν όχι μοναδικός) έλεγχος είναι ο επιστημονικός. Δηλαδή ο έλεγχος του ορθού και του λάθους. Και τα μεν ορθά βελτιώνονται και επαναλαμβάνονται, τα δε λάθη διορθώνονται και δεν επαναλαμβάνονται Έχω δηλώσει προφορικώς και γραπτώς σε καθηγητές και μαθητές ότι έχουν το ‘δικαίωμα του πρώτου λάθους’. Χωρίς αυτό δε μπορεί να υπάρξει πρωτοβουλία και κινητικότητα στην εκπαίδευση. Και εγώ στο ρόλο του διδάσκοντα είχα το ίδιο δικαίωμα».
Γ΄ Δε χρειάστηκε να κάνω αυτοψία.
Δ΄ Δε χρειάστηκε να κάνω πραγματογνωμοσύνη.
Ε΄ Εξέτασα τα ακόλουθα έγγραφα.
α) Δημόσια και άλλα έγγραφα με χρονολογική σειρά έκδοσής τους.
1. Αριθ. 50/16-10-1989: Προς Δ/ντές - Καθηγητές Σχολείων Αρκαδίας (του Σχολικού Συμβούλου Παναγ. Δαλαμάγκα).
2. Αριθ. 18/23/10/1989: Προς το Νομάρχη Αρκαδίας (του Προϊσταμένου της Δ/νσης Δ.Ε.).
3. Αριθ. 80/3-4-1990: Προς το ΥΠΕΠΘ (του Σχολ. Συμβούλου Παναγ. Δαλαμάγκα).
4. Αριθ. Γ2/1397/25-4-1990: Προς τη Διεύθυνση και Γραφεία Δ.Ε. Ν. Αρκαδίας.(του ΥΠΕΠΘ).
5. Αριθ. 1253/26-4-1990: Προς τους Σχολικούς Συμβούλους Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας (του Προϊσταμένου της Δ/νσης Δ.Ε., με εντολή του Νομάρχη).
6. Αριθ. 83/30-4-1990: Προς Γυμνάσια-Λύκεια Ν. Αρκαδίας (του Σχ. Συμβούλου Παν. Δαλαμάγκα).
7) Αριθ. 30-4-1990: Προς τον Υπουργό Εθν. Παιδείας (της ΔΑΚΕ Καθηγητών Ν. Αρκαδίας).
8. Αριθ. 90/7-5-1990: Προς τον Υπουργό Εθν. Παιδείας-Γραφείο Υπουργού (του Νομάρχη Αρκαδίας).
9. Αριθ. 3/8-5-1990: Προς το Νομάρχη Αρκαδίας (του Συλλόγου Γονέων 2ου Λυκείου Αρκαδίας).
10. Αριθ. 1434/9-5-1990: Προς το Γραφείο του Νομάρχη Αρκαδίας του Προϊστ. Της Διεύθυνσης Δ. Ε.
11. Αριθ. 1420/9-5-1990: Προς το Νομάρχη Αρκαδίας (του Προϊσταμένου της Δ/νσης Δ.Ε.).
12. Αριθ. Φ.277/156/Δ2/8515/24-5-1990: Προς Παναγ. Ζιώγα, Σχολ. Σύμβουλο Ν. Καβάλας (του ΥΠΕΠΘ).
13. Αριθ. 93/10-5-1990: Προς το ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού (του Νομάρχη Αρκαδίας).
14. Αριθ. 97/15-5-1990: Προς το ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού(του Νομάρχη Αρκαδίας).
15. Αριθ. Φ.277/166/Δ2/8515/24-5-1990: Προς Παναγ. Ζιώγα, Σχολ. Σύμβουλο (του ΥΠΕΠΘ).
16. Αριθ. ΕΜΠ. 111/25-5-1990: Προς ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού (του Νομάρχη Αρκαδίας).
17. Αριθ. 93/28-5-1990: Προς ΟΛΜΕ και ΕΛΜΕ Αρκαδίας (του Σχολ. Συμβούλου Παναγ. Δαλαμάγκα).
18. Αριθ. Φ. 277/175/Δ2/9001/30-5-1990: Προς Παναγ. Ζιώγα Σχολ. Σύμβουλο (του ΥΠΕΠΘ).
19. Αριθ. 5-6-1990: Πενταμελές Μαθητικό Συμβούλιο της Γ-3 τάξης του 2ου Γενικού Λυκείου Τρίπολης.
20. Αριθ. 7-6-1990: Προς Παναγ. Ζιώγα, Σχολ. Σύμβουλο (του Δ/ντή της εφημερίδας «Καθημερινά Νέα» της Τρίπολης).
21. Αριθ.Φ.277/180/Δ2/9360/7-6-1990: Προς Παναγ. Ζιώγα Σχολ. Σύμβουλο (του ΥΠΕΠΘ),
22. Αριθ. (Δ.Υ.) Ονομαστική κατάσταση μαθητών της γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης.
23. Αριθ. 9-6-1990: Ημερήσια δελτία απουσιών της 26ης, 27ης, και 30ης Απριλίου 1990 της Γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης.
24. Αριθ. 94/8-6-1990: Προς Παναγ. Ζιώγα και Νομάρχη Αρκαδίας (του Σχολ. Συμβούλου Παναγ. Δαλαμάγκα).
25. Αριθ. 99/14-6-1990: Προς τον Προϊστάμενο της Δ/νσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας (του Σχολ. Συμβούλου Παναγ. Δαλαμάγκα).
26. Αριθ. ΕΠ 25/14-6-1990: Προς Παναγ. Ζιώγα, Σχολ. Σύμβουλο Νομού Καβάλας (του Προϊσταμένου της Δ/νσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας).

Β) Δημοσιεύματα του τοπικού τύπου της Τρίπολης κατά χρονολογική σειρά.
1. Της 8-10-1989: Η στέγαση ενός εγκλήματος, «Καθημερινά Νέα» (του Παναγ. Δαλαμάγκα).
2. (πριν από την 5-11-1990): Έκτος υποθετικός. Αν …. (πιθανόν)» «Καθημερινά Νέα» (του Παναγιώτη Δαλαμάγκα).
3. Της 2-11-1989: Το ‘τραίνο’ , «Καθημερινά Νέα» (του «Ο ΠΑΝ»).
4. Της 22-11-1989: Το πρώτο μάθημα, «Καθημερινά Νέα» (του Παναγ. Δαλαμάγκα).
5. Της 29-11-1989: Παντρολογήματα, «Καθημερινά Νέα» (του Παν Δαλαμάγκα).
6. Της 12-2-1990: Το άγαλμα, «Καθημερινά Νέα» (του «ΠΑΝ»).
7. Της 24-4-1990: Το άγαλμα: Το άγαλμα, «Καθημερινά Νέα» (του «ΠΑΝ»).
8. Της 25-4-1990: Το άγαλμα, «Καθημερινά Νέα» (του «ΤΟ ΣΚΑΘΑΡΙ»).
9. Της 29(;)-4-1990: ‘Αρκαδικά Κεντρίσματα’ , «Αρκαδικός Συναγερμός» (του σχολιαστή της εβδομαδιαίας εφημερίδας).
10. Της 16-5-1990: Διοικητικός εναντίον Συμβούλου. Είμαστε καλά; «Καθημερινά Νέα» (ανώνυμου συνεργάτη της εφημερίδας).
11. Της 24-5-1990: Το τέρας, «Καθημερινά Νέα» (του «ΠΑΝ»).
12. Της 27(;)-5-1990: Πειθαρχικές κυρώσεις κατά Σχολικού Συμβούλου 2/βάθμιας Εκπαίδευσης, «Αρκαδικός Συναγερμός» (ανωνύμου συνεργάτη της εφημερίδας).

Γ) Αλλα κείμενα.
1. / «Η ασπίς»/, (κείμενο μετάφραση), του αρχαίου λυρικού ποιητή Αρχιλόχου.
2. «Η Κυριακή της Παρασκευής», του Παναγιώτη Δαλαμάγκα (;).
3. «Σύννεφο με παντελόνια», (απόσπασμα), του Βλαδίμηρου Μαγιακόφσκι, από τα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» της Γ΄ Λυκείου.
4. «Ο Κύκλος των χαμένων ποιητών. “NO CAPTAIN”» , Ανωνύμου (;).

ΙΙΙ. ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ
Από τα ως άνω διαπιστώθηκαν τα ακόλουθα:
Α΄ Από τα στοιχεία κατηγορίας διαπιστώθηκαν ως αναμφισβήτητα γεγονότα τα εξής:
1. Ότι ο εγκαλούμενος κατά τη διδασκαλία του της 27-4-1990 στη γ-3 τάξη του 2ου Λυκείου Τρίπολης χρησιμοποίησε το κείμενο με τον τίτλο «Το άγαλμα».
2. Ότι το κείμενο «Το άγαλμα» είναι πολιτικό σχόλιο αρνητικό για το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.
3. Ότι το κείμενο «Το άγαλμα» είναι μικρό άρθρο της εφημερίδας της Τρίπολης «Καθημερινά Νέα», η οποία το δημοσίευσε δύο φορές, σε δύο μορφές, με τον τίτλο και με το ψευδώνυμο ΠΑΝ: α) στις 12-2-1990 με την αρχική μορφή και β) στις 24-4-1990 με την ολοκληρωμένη μορφή του άρθρου, όπως αυτό χρησιμοποιήθηκε κατά τη διδασκαλία.
4. Ότι το γεγονός της διδασκαλίας του εγκαλουμένου της 27-4-1990 απασχόλησε μαθητές, καθηγητές, γονείς μαθητών, διοικητικά όργανα της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Νομού Αρκαδίας, τον τοπικό Τύπο της Τρίπολης, καθώς και το Νομάρχη Αρκαδίας.
5. Ότι υπήρξε πρόβλημα υπηρεσιακών σχέσεων του εγκαλουμένου, στα πλαίσια της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας, με τον Προϊστάμενο αυτής και το Νομάρχη.

Β΄ Από τα στοιχεία της κατηγορίας διαπιστώθηκαν ότι χρειάζονταν ειδικότερες αναγνωριστικές προσεγγίσεις τα εξής θέματα:
1. Το περιεχόμενι και το είδος της κομματικότητας κατά της Νέας Δημοκρατίας του κειμένου «Το άγαλμα».
2. Η κομματικότητα και το είδος της κομματικότητας του συντάκτη πολιτικών άρθρων του τοπικού Τύπου της Τρίπολης με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
3. Η ταύτιση του εγκαλουμένου με το συντάκτη του δημοσιεύματος «Το άγαλμα», επομένως και του δημοσιεύματος με τίτλο «Το τέρας», που φέρονται με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
4. Ο κομματικός χαρακτήρας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
5. Ο βαθμός και το είδος της αντίδρασης των μαθητών εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
6. Οι ενέργειες του Διευθυντή του 2ου Λυκείου Τρίπολης σχετικά με τη διδασκαλία του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
7. Ο Βαθμός και το είδος της αντίδρασης των καθηγητών εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
8. Οι ενέργειες του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας σχετικά με τη διδασκαλία του εγκαλουμένου της 27-4-1990.
9. Ο βαθμός και το είδος της αντίδρασης των γονέων των μαθητών εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
10. Η έκταση και το είδος των δημοσιευμάτων του τοπικού τύπου εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
11. Οι ενέργειες του Νομάρχη Αρκαδίας σχετικά με τη διδασκαλία του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
12. Το περιεχόμενο και το είδος των υπηρεσιακών σχέσεων του εγκαλουμένου, στα πλαίσια Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας, με τον Προϊστάμενο αυτής και το Νομάρχη, οι οποίες συνιστούν «απαράδεκτες ενέργειές» του.

Γ΄ Από την ειδικότερη αναγνωριστική προσέγγιση των παραπάνω θεμάτων προέκυψαν τα εξής:
Για το περιεχόμενο και το είδος της κομματικότητας κατά της Νέας Δημοκρατίας του κειμένου «Το άγαλμα».
1. Ότι σχετικά με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας αποσπάσματα του κειμένου, με υπογράμμιση των επίμαχων σημείων είναι τα ακόλουθα:
- «(…) Γιατί έχουμε και λατρευτικά αγάλματα. Σαν της Αθηνάς στην Ακρόπολη ή της Αυτοδυναμίας στη Ρηγίλλης.
- (…) Αλλα (ενν. αγάλματα) έμειναν ακίνητα . Σαν την Αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας, που τόσο λατρεύει ο Ψηλός.»
«Είναι βλέπετε και λατρευτικό άγαλμα, και ατελές, σαν τους «Κούρους της Νάξου». Μισοφτιαγμένοι έμειναν από τον αρχαίο καλλιτέχνη. Ούτε στη μέση δεν τους είχε φτάσει. Κάτω του 50% που λέμε. Βρήκε ένα ρήγμα στο μάρμαρο και τους παράτησε. Και τους βρήκαμε εμείς και τους καμαρώνουμε».
- «. . . αν γίνει σεισμός ή ρήγμα στην οδό Ρηγίλλης, το άγαλμα (ενν. την αυτοδυναμία) θα μείνει ατελές κάτω από τα ερείπια. Έτσι θα μείνει και αυτό στην Ιστορία. Ο Κούρος της οδού Ρηγίλλης».
- «Αγάλματα υπάρχουν (…). Και γίνονται λατρευτικά. Ο τελευταίος που φταίει γι’ ααυτά είναι ο καλλιτέχνης. Αυτός ξέρει από την αρχή ως το τέλος πως το άγαλμα είναι πέτρα. Οι πολλοί φταίνε που τα κάνουν λατρευτικά».
- «Αυτά τα λέγαμε (. . . ) στα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΝΕΑ της Αρκαδίας. Εδώ ξέρουμε για «Κατσικοκλέφτες».
- «Μα πώς γίνεται η «Αυτοδυναμία» από άγαλμα κυβέρνηση; Είναι απλό. Βάνεις το λατρευτικό άγαλμα πάνω σε βάθρο. Και τελειώνεις. Σαν την «Αυτοδυναμία» της 8ης Απριλίου, που ανέβηκε στο βάθρο της ΔΗ.ΑΝΑ».
- «Φαίνεται πως στη ‘Χώρα των Θαυμάτων’ τα αγάλματα γίνονται κυβερνήσεις».
- «Το πότε οι κυβερνήσεις γίνονται αγάλματα, αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Απλή και σύντομη».
2. Ότι μια απόπειρα αντικειμενικής «ανάγνωσης» και απόδοσης του περιεχομένου του κειμένου, με ειδικότερη αναφορά στα επίμαχα σημεία, θα μπορούσε να είναι η ακόλουθη:

α) Για το τμήμα πριν από τις εκλογές της 8-4-1990.
Έχουμε διάφορα λατρευτικά αγάλματα, όπως της Αθηνάς στην Ακρόπολη ή της Αυτοδυναμίας στην οδό Ρηγίλλης, όπου τα Γραφεία της Νέας Δημοκρατίας. Ενώ όμως τα αγάλματα της αρχαιότητας με την ονομασία ‘Κούροι’ έδειχναν με τη στάση τους να περπατάνε, άλλα αγάλματα έμεναν ακίνητα, όπως μένει ακίνητο το άγαλμα της Αυτοδυναμίας που τόσο λατρεύει ο Ψηλός, ο αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας. Αλλά η Αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας είναι και ατελές (ακόμη) λατρευτικό άγαλμα, αφού στις εκλογές (της 5 Νοεμβρίου 1989) οι βουλευτές της ήταν κάτω από το 50% των εδρών της Βουλής. Αν γίνει σεισμός ή ρήγμα στη Νέα Δημοκρατία, αν δηλαδή αυτή χάσει τις εκλογές της 8ης Απριλίου 1990, τότε το λατρευτικό άγαλμα της Νέας Δημοκρατίας θα παραμείνει ατελές κάτω από τα ερείπια του σεισμού, σαν τους Κούρους της Νάξου, που έμειναν ατελείς, γιατί ο καλλιτέχνης τους βρήκε ένα ρήγμα στο μάρμαρό τους και τους παράτησε, και έμειναν με αυτό το όνομα στην Ιστορία. Έτσι και το λατρευτικό άγαλμα της Νέας Δημοκρατίας θα μείνει στην Ιστορία ως ο ‘Κούρος της οδού Ρηγίλλης’. Υπάρχουν βέβαια ποικίλα αγάλματα, που κάποτε γίνονται λατρευτικά. Αλλά οι πολλοί, δηλαδή ο λαός, φταίνε που τα κάνουν λατρευτικά αγάλματα και τα λατρεύουν.

β) Για το τμήμα μετά τις εκλογές της 8-4-1990.
Στην Αρκαδία (στη χώρα με τα πολλά κατσίκια, όπου έζησε και ο Παν, ο μικρός θεός της μυθολογίας με την τραγίσια, την κατσικίσια μορφή του) ξέρουμε για «Κατσικοκλέφτες», όπως είναι και η Νέα Δημοκρατία που έκλεψε την ψήφο του Κατσίκη, βουλευτή της ΔΗ.ΑΝΑ. Αλλά πώς γίνεται ένα άγαλμα από πέτρα να μεταβάλλεται σε λατρευτικό άγαλμα; Είναι απλό: Τοποθετείται το λατρευτικό άγαλμα επάνω σε ένα βάθρο. Έτσι έγινε και με την Αυτοδυναμία της Νέας Δημοκρατίας, που έγινε κυβέρνηση: Στηρίχτηκε σε ένα βάθρο, στην ψήφο δηλαδή Κατσίκη της ΔΗ.ΑΝΑ. Φαίνεται ότι στη ‘Χώρα των Θαυμάτων’ , στην Ελλάδα, τα αγάλματα γίνονται κυβερνήσεις. Το πότε όμως οι κυβερνήσεις γίνονται αγάλματα, αυτό είναι μια άλλη ιστορία, απλή και σύντομη, ώστε να γίνει γνωστό.

3. Ότι οι αιχμές αυτού του κειμένου προς το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας είναι άλλοτε άμεσες και άλλοτε έμμεσες ή λανθάνουσες. Ο τόνος της δηκτικότητας αυτών των αιχμών δεν είναι πάντα εξ αντικειμένου αναγνωρίσιμες, αλλά –λόγω της αφαιρετικότητας του λόγου, της δισημίας λέξεων και εκφράσεων και της συμπαράθεσης συνήθως, κατά μη λογική συνέπεια, ασύμμετρων εννοιών- η «ανάγνωση» και η ερμηνεία του κειμένου μπορούν ενδεχομένως να οδηγήσουν τον αναγνώστη, ανάλογα με το είδος της παιδείας του και της ιδεολογικής αλλά και συναισθηματικής του φόρτισης, σε εκτιμήσεις είτε υποβάθμισης είτε υπερεκτίμησης της δηκτικότητας αυτής.

4. Ότι το ύφος του κειμένου φαίνεται να είναι επιτηδευμένο, ότι αποπειράται να είναι σκωπτικό και φιλοπαίγμον, όπως φέρεται από την παράδοση να ήταν και ο μικρός Αρκαδικός θεός Παν, του οποίου το όνομα έχει υιοθετήσει ο συντάκτης με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.

5. Ότι εκείνο που διαφαίνεται στο κείμενο είναι η μεταφορά του κέντρου βάρους στο λόγο κυρίως ως είδος και όχι στο περιεχόμενο. Αν έτσι είναι, τότε πρωταρχικός του στόχος δεν είναι η κομματική βολή. Ίσως το κομματικό πλαίσιο να λαμβάνεται ως ενδιαφέρον και επίκαιρο υλικό και θέμα για την άσκηση ενός εξεζητημένου λόγου, όπως αυτός σχολιάστηκε παραπάνω.

2. Για την κομματικότητα και το είδος της κομματικότητας του συντάκτη πολιτικών άρθρων του τοπικού Τύπου της Τρίπολης με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
1. ¨ότι εκτός από το άρθρο με τίτλο «Το άγαλμα» υπάρχουν και τρία άλλα παρόμοια άρθρα που με το ψευδώνυμο ΠΑΝ δημοσιεύτηκαν στην τοπική εφημερίδα «Καθημερινά Νέα». Αυτά τα άρθρα, με χρονολογική σειρά, είναι:
α) «Το τραίνο» της 2-11-1989.
β) «Παντρολογήματα», της 29-11-1989.
γ) «Το τέρας», της 24-5-1990.
2. Ότι από αυτά τα άρθρα το πρώτο, «Το τραίνο», που δημοσιεύτηκε στις παραμονές των εκλογών Νοεμβρίου του 1989, έχει ως βασικό χώρο κομματικής αναφοράς το Συνασπισμό για τη στάση του στην «Κυβέρνηση Τζανετάκη», είναι αρνητικό για το Συνασπισμό, έμμεσα αρνητικό για το ΠΑΣΟΚ και, σχεδόν, ουδέτερο για το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας.
3. Ότι το δεύτερο άρθρο, «Παντρολογήματα» έχει ως χώρο κομματικής αναφοράς το ΠΑΣΟΚ και το Συνασπισμό κατά την περίοδο των συνεννοήσεών τους για την επαναπροσέγγιση και τη συνεργασία τους ,μετά τις εκλογές Νοεμβρίου 1989. Το κείμενο είναι αρνητικό για το ΠΑΣΟΚ και, λιγότερο, για το Συνασπισμό, χωρίς καμιά μνεία για το κόμμα της Νέα Δημοκρατίας.
4. Ότι το τρίτο άρθρο, «Το τέρας», έχει ως βασικό κομματικό χώρο αναφοράς τη Νέα Δημοκρατία στην περίοδο αμέσως μετά τις εκλογές Απριλίου 1990 και ειδικότερα μετά το σχηματισμό κυβερνήσεως υπό τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη και τη ψήφο εμπιστοσύνης που έλαβε στη Βουλή, χάρη και στην ψήφο Κατσίκη, του Βουλευτή της ΔΗ.ΑΝΑ. Το κείμενο είναι αρνητικό για τη Νέα Δημοκρατία, αλλά με αρνητικές αιχμές και για το ΠΑΣΟΚ.
5. Ότι οι πιο άμεσες αιχμές κατά της Νέας Δημοκρατίας – ειδικά κατά του αρχηγού της Κωνσταντίνου Μητσοτάκη- είναι οι ακόλουθες:
-«Σημεία και τέρατα, λέει ο λαός. Μα απλά «τέρας» είναι το απρόσμενο και ανεπάντεχο, Σαν το Μητσοτάκη πρωθυπουργό».
- (. . . ) ξέρουμε πως η Ελλάδα είναι χώρα του μύθου. Να έγινε και των τεράτων; Όλα είναι πιθανά, αφού ο Μητσοτάκης έγινε πρωθυπουργός και η κυρία Μαρίκα κυρία πρωθυπουργού».
- (. . . ) τον καιρό της προεκλογικής, ο Μητσοτάκης μοίραζε υποσχέσεις κρατώντας ένα σάκκο. Και ο αθεόφοβος τον κρατούσε ανάποδα και κανείς δεν το πήρε χαμπάρι. Ούτε η Μαρίκα. Μα ούτε και οι ψηφοφόροι».
- «Αυτή η ασπίδα ήταν χωρίς γοργόνειο. Ήταν «αιγίδα» φτιαγμένη από δέρμα «Κατσίκη». Και, διάβολε. Του βγήκε σε καλό. Καλό δικό του και κακό δικό μας».
- «Ένας λαός «τέρας», αφού ψηφίζει το κακό του ( . . . )».
6. Ότι η μεροληπτική κομματικότητα του συνεργάτη με το ψευδώνυμο ΠΑΝ, σε βάρος της Νέας Δημοκρατίας και με ανοχή προς το ΠΑΣΟΚ, τη σχολιάζει άλλο ομότιτλο άρθρο, «Το άγαλμα», που με το ψευδώνυμο ΤΟ ΣΚΑΘΑΡΙ στα «Καθημερινά Νέα» της 25-4-1990 δίνει «απάντηση στον ‘ΠΑΝΑ’ για το άρθρο του, «Το άγαλμα», της 24-4-1990.
7. Ότι όσα σημειώθηκαν παραπάνω (ΙΙΙ, Γ΄,1,3-5) για «Το άγαλμα» ισχύουν γενικά και για τα άλλα τρία κείμενα με το ψευδώνυμο ΠΑΝ αυτής της ενότητας, δηλαδή για «Το τραίνο», τα «Παντρολογήματα» και «Το τέρας».
8. Ότι από την συνεξέταση των παραπάνω κειμένων φαίνεται να προκύπτει ότι η προτίμηση του συντάκτη των πολιτικών άρθρων με το ψευδώνυμο ΠΑΝ για βολές κατά των κομμάτων είναι ευκαιριακή, χωρίς σταθερή διάθεση υπηρέτησης ενός κομματικού χώρου, τουλάχιστον σε ότι αφορά τα κόμματα της σημερινής Βουλής. Η στάση του απέναντι στα κόμματα είναι σταθερά επικριτική, ίσως όμως οι αιχμές προς το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας να είναι αμεσότερα έντονες.
3. Για την ταύτιση του εγκαλουμένου με το συντάκτη του δημοσιεύματος «Το άγαλμα», επομένως και του δημοσιεύματος με τίτλο «Το τέρας», που φέρονται με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
1. Ότι ο εγκαλούμενος δημοσίευσε κατά το παρελθόν στα «Καθημερινά Νέα» της Τρίπολης άρθρα του ενυπόγραφα. Από αυτά τρία περιέχονται στον παρόντα φάκελο, φέρουν την υπογραφή Παναγιώτης Δαλαμάγκας και είναι τα ακόλουθα:
α) «Η στέγαση ενός εγκλήματος», της 8-10-1989, με θέμα αιχμής ένα πρόβλημα στέγασης της ΣΕΛΜΕ Τρίπολης.
β) «Έκτος υποθετικός. Αν . . .», (πριν από τις εκλογές) της 5-11-1989, με αιχμές σε ποικίλα, όχι ευρύτερα πολιτικά, θέματα.
γ) «Το πρώτο μάθημα», της 22-11-1989, κείμενο πολιτικού περιεχομένου, ιδιαίτερα θετικής στάσης, με λανθάνουσα αναφορά στο σχηματισμό της Οικουμενικής Κυβέρνησης (Ζολώτα) μετά τις εκλογές Νοεμβρίου 1989.
2. ότι ο εγκαλούμενος, κατά δήλωση των μαθητών αλλά και της φιλολόγου καθηγήτριας της Γ-3 του 2ου Λυκείου Τρίπολης που παρακολούθησαν τη διδασκαλία του κατά την 27-4-1990 και εξετάστηκαν ως μάρτυρες, είπε στην τάξη, κατά την παρουσίαση του κειμένου «Το άγαλμα» από εφημερίδα, ότι είναι δικό του δημοσίευμα.
3. Ότι ο ίδιος, στην χωρίς όρκο εξέτασή του, αρνήθηκε ότι είναι ο συντάκτης με το ψευδώνυμο ΠΑΝ των άρθρων «Το άγαλμα» και «Το τέρας» της εφημερίδας «Καθημερινά Νέα».
4. Ότι ο Διευθυντής της εφημερίδας «Καθημερινά Νέα» με απαντητικό έγγραφό του σε δικό μου (βλ. παρόντα φάκελο) αρνήθηκε να αποκαλύψει την ταυτότητα του συνεργάτη της εφημερίδας του με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
5. Ότι ο Διευθυντής του 2ου Λυκείου, που άντλησε τις πληροφορίες του για τη διδασκαλία της 27-4-1990 απευθείας από μαθητές και τη φιλόλογο καθηγήτρια της
Γ-3 τάξης, οι οποίοι παρακολούθησαν το μάθημα και τον πληροφόρησαν ότι ο εγκαλούμενος δήλωσε στην τάξη ότι είναι ο συντάκτης του άρθρου «Το άγαλμα», μετά την κατάθεσή του μίλησε με επιφυλάξεις για το ενδεχόμενο να είναι ο εγκαλούμενος πραγματικά ο φερόμενος με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
6. Ότι κανένας από τους μάρτυρες δε βεβαίωσε κατηγορηματικά ότι ο εγκαλούμενος είναι ο ίδιος με τον αρθρογράφο με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
7. Ότι υπάρχει γενικότερη , αναπόδεικτη όμως, η εντύπωση στους εκπαιδευτικούς ότι ο εγκαλούμενος και ο ΠΑΝ είναι το ίδιο πρόσωπο, χωρίς όμως ο ίδιος να το έχει ποτέ δηλώσει, εκτός από την περίπτωση της διδασκαλίας της 27-4-1990.
8. Ότι υπάρχει, γενικά, στη συμπεριφορά του εγκαλουμένου μια τάση αυτοπροβολής (βλ. και μαρτυρική κατάθεση αριθ. 5 της μαθήτριας Ελένης Πλιάκα) και μια σταθερή διάθεση να γίνεται αντικείμενο σχολιασμού και προσοχής, έστω –κάποτε και υπό όχι θετικές συνθήκες για το πρόσωπό του. Η διαπίστωση αυτή, νομίζω, προκύπτει από τα ακόλουθα:
α) Από τα επώνυμα δημοσιεύματά του.
β) Από το αριθ. 93/28-5-1990 έγγραφό του προς την ΟΛΜΕ και την ΕΛΜΕ Αρκαδίας (και κοινοποίηση προς 10 ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού και 2) Νομάρχη Αρκαδίας) με θέμα «STRESS OF TEACHING», όπου παραθέτει απόσπασμα αγγλικού κειμένου (χωρίς ελληνική μετάφραση)της εφημερίδας SUNDAY TIMES της 28-5-1978 (δηλαδή της ίδιας ημερομηνίας, 25-5, με του εγγράφου του, σχετικό με αρνητικά σχόλια για την εκπαίδευση της Σκωτίας κατά το 1978, και με την ακόλουθη υποσημείωση: «Αγαπητοί Συνάδελφοι. Σας στέλνω το μικρό αυτό σημείωμα, Πιστό αντίγραφο του πρωτοτύπου και πολλών «κακεκτύπων¨, που εξακολουθούν ακόμη να υπάρχουν στην εκπαίδευσή μας. Ο Συνεργάτης σας» (Το κείμενο βλ. στον παρόντα φάκελο).
γ) Από φωτοτυπία, που μου παρέθεσε ο εγκαλούμενος κατά την κατάθεσή του και πιθανόν διένειμε και σε άλλους, στην οποία περιέχεται σχόλιο αναφερόμενο, κατά βεβαιότητα στον καθηγητή-ήρωα της αγγλικής κινηματογραφικής επιτυχίας «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών» . Στο ανυπόγραφο έντυπο κείμενο του σχολίου αυτού έχουν αντικατασταθεί από την πρώτη και την τέταρτη σειρά κάποιες λέξεις με άλλες χειρόγραφες, έτσι ώστε να φαίνεται ότι το σχόλιο αφορά τον «εκπαιδευτικό Δαλαμάγκα» (βλ. το κείμενο στον παρόντα φάκελο).
δ) Από τμήμα της κατάθεσης του εγκαλουμένου , όπου σχολιάζεται αρνητικά η υιοθέτηση διοικητικών μέτρων για το θέμα της διδασκαλίας του της 27-4-1990, στο οποίο ο ίδιος κρίνει ότι το θέμα θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί σε καθαρά παιδαγωγικό επίπεδο και ενδεικτικά αναφέρει τη δυνατότητα πραγματοποίησης οκτώ κοινών συσκέψεων με τη συμμετοχή του, αρχίζοντας από εκείνη στο 2ο Λύκειο Τρίπολης και καταλήγοντας σε εκείνη στο ΥΠΕΠΘ με τον ίδιο τον Υπουργό Παιδείας.
ε) Από το υπ’ αριθ. 94/8-6-1990 έγγραφό του, με θέμα «Γνωστοποίηση εγγράφου και διακοπή Διοικητικής Εξέτασης», που απηύθυνε σε μένα (και στο Νομάρχη Αρκαδίας) και με το οποίο ο εγκαλούμενος ζητούσε, εκτός από άλλα, να διακοπεί η διοικητική ανάκριση που τότε διεξήγαγα στην Τρίπολη, διότι «η όλη διαδικασία είναι (. . . ), δημιουργεί δε ‘ανήκεστη βλάβη’ στους μαθητές του Νομού Αρκαδίας, οι οποίοι ετοιμάζονται να δώσουν εξετάσεις αυτές τις ημέρες (. . . ). Εγώ δε ως υπεύθυνος για την επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση του Νομού Αρκαδίας (Ν. 1304/1982) βεβαιώ το προφανές της ανηκέστου αυτής βλάβης, επαπειλουμένης και υπαρκτής
(. . . )».
9) Ότι από τα παραπάνω προκύπτει, σχετικά με την ταυτότητα του αρθρογράφου με το ψευδώνυμο ΠΑΝ, πως δε μπορεί να αποκλειστεί η άποψη ότι ο εγκαλούμενος δήλωσε στην τάξη πως ο ίδιος είναι ο ψευδώνυμος συντάκτης του άρθρου «Το άγαλμα» -χωρίς όμως και να είναι, μόνο και μόνο για να προκαλέσει εντύπωση στους μαθητές. Πράγμα όμως που το αρνήθηκε κατά την κατάθεσή του, όταν αντιλήφθηκε το επικίνδυνο της δήλωσής του εκείνης.
4, Για τον κομματικό χαρακτήρα της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
1. Ότι το δημοσίευμα με τον τίτλο «Το άγαλμα», που χρησιμοποίησε από τον εγκαλούμενο στην τάξη, δεν ήταν το μόνο κείμενο που κάλυψε τη διδασκαλία στη Γ-3 τάξη του 2ου Λυκείου Τρίπολης.
2. Ότι με σειρά διαδοχής παρουσιάστηκαν από τον εγκαλούμενο κατά τη διδασκαλία του τα επόμενα τέσσερα κείμενα (φωτοτυπίες τους βλ. στον παρόντα φάκελο):
α) / «Η ασπίς»/, του Αρχιλόχου.
β) «Η Κυριακή της Παρασκευής», του Παναγιώτη Δαλαμάγκα(;).
γ) «Το άγαλμα», του συνεργάτη εφημερίδας με το ψευδώνυμο ΠΑΝ.
δ) « Σύννεφο με παντελόνια», του Βλαδ. Μαγιακόφσκι.
3. Ότι από τα κείμενα αυτά μόνο το (δ) ανήκει σε σχολικό βιβλίο, στα «Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας» της Γ΄ Λυκείου, ενώ τα τρία πρώτα είναι εξωσχολικά.
4. Ότι το κείμενο «Σύννεφο με παντελόνια» είχε επιλεγεί για διδασκαλία μετά από πρόταση-συνεννόηση με τη φιλόλογο καθηγήτρια της Γ-3 τάξης.
5. Ότι το «Σύννεφο με παντελόνια» είναι στην ουσία ένα πολιτικό κείμενο, του οποίου ο ποιητής Μαγιακόφσκι, όπως σημειώνεται στο προλογικό κείμενο του βιβλίου «κατέχει τη διπλή ιδιότητα να είναι εκπρόσωπος του ρωσικού φουτουρισμού και ο ποιητής της επανάστασης, εναρμονίζοντας τα φουτουριστικά στοιχεία με τον επαναστατικό ρομαντισμό. Ένα δείγμα αυτής της ιδιότητας μπορείτε να δείτε στο απόσπασμα που παραθέτουμε». Στο ίδιο σημείωμα έτσι, γενικά, σχολιάζεται η ποίηση του Μαγιακόφσκι, που χαρακτηρίζει, νομίζω, και το σχετικό κείμενο (απόσπασμα) του σχολικού βιβλίου: «Μετά την επανάσταση όμως η αναρχική μορφή της ποίησής του, από μαχητική διαμαρτυρία εναντίον της παλιάς αισθητικής γίνεται θετική έκφραση των νέων ιδανικών».
6. Ότι το «Σύννεφο με παντελόνια είναι ένα κείμενο επαναστατικό, που από άποψη περιεχομένου αποτελεί μια καυστική αποστροφή προς εκείνους που συμπεριφέρονται με τη λογική της παράδοσης, ενώ από την άποψη της γραφής, του λόγου, κινείται – χάρη και στη μετάφραση του ποιήματος από το Γιάννη Ρίτσο- στην τεχνική της σύγχρονης ποίησης, με όλα τα χαρακτηριστικά της δύσκολης και ακατανόητης-για τους πολλούς- της ποίησης αυτής, με πρώτο φυσικό δείγμα τον ίδιο τον τίτλο του ποιήματος «Σύννεφο με παντελόνια».
7. Ότι, επομένως, και μόνο η επιλογή αυτού του ποιήματος για διδασκαλία προσδιόριζε, σχεδόν, ως ένα μεγάλο βαθμό τη θεματική αλλά και το στόχο της διδασκαλίας, όπως φαίνεται και από το είδος των «Ερωτήσεων» που υπάρχουν για τους μαθητές κάτω από το κείμενο του σχολικού βιβλίου.
8. Ότι και τα τρία κείμενα, α) «Η ασπίς» (για το περιεχόμενό του ο ποιητής-πολεμιστής δε ντρέπεται που έριξε την ασπίδα του στη μάχη και έφυγε για να γλιτώσει τη ζωή του), β) «Η Κυριακή της Παρασκευής» (ως προς τη χρήση κυρίως του λόγου που είναι ο προχωρημένος αφαιρετικός λόγος της σύγχρονης ποίησης και γ) «Το άγαλμα» (για το είδος, επίσης, της γραφής), βρίσκονται στην ίδια αντίληψη και στο ίδιο πλαίσιο με το «Σύννεφο με παντελόνια». Εκφράζουν μια επαναστατικότητα ως προς τον παραδοσιακό τρόπο στάσης και έκφρασης σύγχρονων πραγμάτων.
9. Ότι, με βάση όλες τις παραπάνω επισημάνσεις, δε φαίνεται αστήρικτη η άποψη που προκύπτει από το συνδυασμό όσων κατέθεσαν ο εγκαλούμενος, η φιλόλογος καθηγήτρια Κυριακή Θεοδώρου και μαθητές της Γ-3 τάξης, ότι δηλαδή ως στόχος της διδασκαλίας είχε τεθεί από τον εγκαλούμενο να γίνει κατανοητή - από τη φιλόλογο κυρίως αλλά και από τους μαθητές – η λειτουργία του ποιητικού λόγου, με την πολυσημία του και τη δυναμική της σύγχρονης κυρίως λογοτεχνικής, στην οποία αναφέρθηκε θεωρητικά στην αρχή της διδασκαλίας του, για να προχωρήσει έπειτα εποπτικότερα στην επεξεργασία των τεσσάρων κειμένων, ως υλικού αναφοράς των θεωρητικών του απόψεων.
10. Ότι, επίσης, με βάση τις παραπάνω επισημάνσεις, φαίνεται να μην είναι ισχυρή η άποψη πως στόχος της διδασκαλίας του εγκαλουμένου ήταν-με την ανάγνωση και το σχολιασμό του άρθρου «Το άγαλμα»-να επηρεάσει κομματικά την τάξη σε βάρος του κυβερνώντος κόμματος. Φαίνεται ότι ο στόχος της διδασκαλίας ήταν ευρύτερα πολιτικός, στα πλαίσια βέβαια πάντα της θεματικής και της τεχνοτροπίας του ποιήματος του Μαγιακόφσκι «Σύννεφο με παντελόνια»
11. Ότι η διδασκαλία, στο σύνολό της, δεν πρέπει να έγινε πολύ κατανοητή από τους μαθητές, όπως φάνηκε από τις ελλιπείς και, σε κάποια σημαντικά σημεία, αντικρουόμενες σχετικές μαρτυρικές καταθέσεις, αλλά και από τα πενιχρά στοιχεία που μετέφεραν σε γονείς ή και σε άλλους (που κατέθεσαν ως μάρτυρες) για τη διεξαγωγή της διδασκαλίας. Η μη κατανόηση της διδασκαλίας θα μπορούσε, ίσως, να αποδοθεί-ενδεικτικά- στους ακόλουθους λόγους:
α) Στην ψυχολογική πίεση των μαθητών εξαιτίας των επικείμενων Γενικών Εξετάσεων, που δεν τους άφηνε τη διάθεση να παρακολουθήσουν μια διδασκαλία καθαρά διανοητικού χαρακτήρα. Εξάλλου, όπως φαίνεται από το απουσιολόγιο τριών διαδοχικών ημερών (της 26-4, από 29 μαθητές, παρόντες 4, της 27-4 παρόντες 21, της 30-4 παρόντες 8) φαίνεται να πειθαναγκάστηκαν οι μαθητές, να παρακολουθήσουν τη διδασκαλία της 27-4-1990,
β) Στο ότι το αντικείμενο της διδασκαλίας ήταν υπέρτερο από τις δυνατότητες των μαθητών να το κατανοήσουν και να το παρακολουθήσουν.
γ) Στο μονολογικό, ίσως, χαρακτήρα της διδασκαλίας που, όπως δηλώθηκε από μαθήτρια στην κατάθεσή της, γρήγορα κούρασε, και επομένως δεν υπήρχε η σταθερή διδακτική επικοινωνία με την τάξη.
12. Ότι η διδασκαλία, ωστόσο αιφνιδίασε κάποιους μαθητές και προκάλεσε αρνητική αίσθηση, με την ανάγνωση και το σχολιασμό του κειμένου «Το άγαλμα», του μόνου άμεσα κατανοητού και άμεσα ενδιαφέροντος σε σύγκριση με τα άλλα τρία κείμενα, διότι αναφερόταν στη ζέουσα πολιτική επικαιρότητα και είχε περιεχόμενο που θα μπορούσε κατά άμεσο τρόπο να τους εγγίζει συναισθηματικά και ιδεολογικά, αλλά και διότι-όπως υποστηρίχτηκε στις καταθέσεις τους-δηλώθηκε από τον εγκαλούμενο ότι ο ίδιος ήταν ο συγγραφέας του.
13. Ότι πάντως, κανένας από τους μαθητές που κατέθεσαν ως μάρτυρες δε διατύπωσε τη γνώμη ότι πρόθεση του εγκαλουμένου ήταν ο κομματικός επηρεασμός της τάξης (και οι τέσσερις μαθητές που εξετάστηκαν ως μάρτυρες ανήκουν στο πενταμελές Μαθητικό Συμβούλιο της Γ-3 τάξης. Ο πέμπτος μαθητής, Μπενόπουλος Δημήτριος, δεν κρίθηκε αναγκαίο να εξεταστεί, διότι απουσίαζε κατά την επίμαχη διδασκαλία).
5. Για το βαθμό και το είδος της αντίδρασης των μαθητών εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
1. Ότι στη διάρκεια της διδασκαλίας δεν έγινε φανερή στην τάξη οποιαδήποτε, ατομική ή ομαδική, αντίδραση μαθητών για την παρουσίαση από τον εγκαλούμενο του κειμένου «Το άγαλμα».
2. Ότι αμέσως μετά τη διδασκαλία δεν εκφράστηκε γι’ αυτήν εκ μέρους των μαθητών, ατομικά ή ομαδικά, καμιά διαμαρτυρία είτε στη φιλόλογο καθηγήτρια της τάξης, είτε στο Διευθυντή του Σχολείου ή σε άλλον καθηγητή.
3. Ότι μετά τη διδασκαλία, και στη διάρκεια του προγράμματος της ημέρας, μαθητής ή μαθητές επικοινώνησαν με τους γονείς τους και τους γνωστοποίησαν τα σχετικά με τη διδασκαλία και, ειδικότερα, με «Το άγαλμα» σε συνδυασμό με τη δήλωση του εγκαλουμένου ότι είναι δικό του κείμενο.
4. Ότι το απόγευμα της επόμενης μέρας η μαθήτρια της Γ-3 τάξης Μπουσμπουκέα, συνοδευόμενη και από τον πατέρα της, συναντήθηκε τυχαία, έξω από το χώρο του Σχολείου, με το Διευθυντή του 2ου Λυκείου Τρίπολης και του εξέφρασε την ααπορία (σύμφωνα με την κατάθεση του τελευταίου) γιατί ο ίδιος δεν έκανε παρέμβαση, ώστε το γεγονός της διδασκαλίας να έχει πειθαρχική συνέχεια για τον υπαίτιο.
5) Ότι μια βδομάδα περίπου μετά τη διδασκαλία, σύμφωνα με την κατάθεση της φιλολόγου καθηγήτριας Κυριακής Θεοδώρου, μια μαθήτρια η Παγκράτη (που κατέθεσε ως μάρτυρας) είπε ότι δυσαρεστήθηκε από την ανάγνωση στην τάξη του κειμένου «Το άγαλμα».
6. Ότι μαθητές της Γ-3 τάξης έδωσαν λεπτομέρειες για τη διδασκαλία στο Διευθυντή του 2ου Λυκείου (σύμφωνα με κατάθεσή του), κατά την τέταρτη διδακτική ώρα της 27-4, όταν αναζήτησε κάποιους για να ενημερωθεί σχετικά με τη διδασκαλία, μετά από τηλεφωνική καταγγελία από γονέα.
7. Ότι, επίσης, μαθητές της Γ-3 τάξης έδωσαν λεπτομέρειες για τη διδασκαλία, του εγκαλουμένου στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας., όταν αυτός στις 3-5-1990 επισκέφτηκε το 2ο Λύκειο και τους ζήτησε να τον ενημερώσουν για τη διδασκαλία.
6. Από τις ενέργειες του Διευθυντή του 2ου Λυκείου Τρίπολης σχετικά με τη διδασκαλία του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
1. Ότι δέχτηκε, προς το μεσημέρι της 27-4-1990, τηλεφώνημα γονέα (ή γονέων), που του κατήγγειλε το γεγονός της διδασκαλίας του εγκαλουμένου.
2. Ότι μετά το τηλεφώνημα αμέσως αναζήτησε μαθητές της Γ-3 τάξης, σε κενό μαθήματος (Γυμναστικής), και ενημερώθηκε για το γεγονός.
3. Ότι στη συνέχεια, κατά την 5η διδακτική ώρα της ημέρας , συζήτησε με τη φιλόλογο καθηγήτρια της τάξης Κυριακή Θεοδώρου και έμαθε λεπτομέρειες για τη διδασκαλία.
4. Ότι μετά από αυτό ο Διευθυντής του 2ου Λυκείου ενημέρωσε τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας, που ήδη είχε πληροφορηθεί από γονείς το γεγονός της διδασκαλίας του εγκαλουμένου.
5. Ότι σε τυχαία συνάντηση με γονείς (Μαστορόπουλος, Μπουσμπουκέας, Καπόγιαννης) του παρατηρήθηκε γιατί δεν έκανε ενέργειες για την πειθαρχική δίωξη του υπαιτίου της διδασκαλίας.
6. Ότι υπέγραψε ως μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της ΔΑΚΕ Καθηγητών Νομού Αρκαδίας τη σχετική αναφορά της 30-4-1990 προς τον Υπουργό του ΥΠΕΠΘ.
7. Ότι ενημέρωσε για το γεγονός της διδασκαλίας το επταμελές Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και κηδεμόνων του 2ου Λυκείου Τρίπολης, που τον επισκέφτηκε για πληροφορίες κατά την 4-5-1990.
7. Για το βαθμό και το είδος της αντίδρασης των καθηγητών εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
1. Ότι δε φάνηκε, στο επίπεδο του 2ου Λυκείου Τρίπολης, να προκάλεσε στους καθηγητές η διδασκαλία κάποια ουσιαστική αντίδραση, θετική ή αρνητική, είτε αμέσως μετά τη διδασκαλία είτε και αργότερα, εκτός μόνο από κάποιες άτυπες συζητήσεις μεταξύ τους που απέβλεπαν στην ανταλλαγή πληροφοριών με επίκεντρο τη χρησιμοποίηση στη διδασκαλία από τον εγκαλούμενο του κειμένου «Το άγαλμα».
2. Ότι και ευρύτερα η διδασκαλία δε φαίνεται να προκάλεσε στους καθηγητές κάποια συγκεκριμένη τυπική, θετική ή αρνητική, εντύπωση, αφού ούτε η ΕΛΜΕ Αρκαδίας ούτε ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Νομού Αρκαδίας δεν πήραν, ως όργανα , καμιά θέση.
3. Ότι, όπως προέκυψε από τις μαρτυρικές καταθέσεις, το θέμα της διδασκαλίας έγινε ευρύτερα γνωστό στους καθηγητές και προκάλεσε κάποιες συζητήσεις , σε προσωπικό επίπεδο, για ανταλλαγή πληροφοριών και σχολίων, συζητήσεις που, μάλλον τροφοδοτήθηκαν μετά την αντικατάσταση του εγκαλουμένου στη θέση του Προέδρου του Βαθμολογικού Κέντρου Γενικών Εξετάσεων 1990 της Τρίπολης.
4. Ότι η μόνη άμεση οργανωμένη αντίδραση προήλθε από τη ΔΑΚΕ Καθηγητών του Νομού Αρκαδίας, η οποία με αναφορά της 30-4-1990 προς τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (που κοινοποίησε, εκτός των άλλων, στο Νομάρχη Αρκαδίας, στην ΟΛΜΕ και στην Ε.Λ.Μ.Ε Αρκαδίας, καθώς και στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας) κατήγγειλε τη διδασκαλία του εγκαλουμένου ως «απαράδεκτη κομματική ενέργεια», επικεντρώνοντας την καταγγελία της στο γεγονός ότι χρησιμοποιήθηκε κατά τη διδασκαλία αυτή «Το άγαλμα», που είναι ένα έντονα κομματικό δημοσίευμα με λέξεις και φράσεις ξένες προς το παιδευτικό ήθος και το σοβαρό πολιτικό λόγο» (Το έγγραφο βλ. στον παρόντα Φάκελο).

5. Ότι από την εξέταση άλλων τριών (εκτός από το Διευθυντή του 2ου Λυκείου) μελών της Συντονιστικής Επιτροπής της ΔΑΚΕ, που υπέγραψαν την παραπάνω αναφορά, δε φάνηκε ότι αυτοί οι καθηγητές είχαν ειδικές πληροφορίες για τη διεξαγωγή της διδασκαλίας του εγκαλουμένου, εκτός από το ότι αυτός χρησιμοποίησε «Το άγαλμα».

8.Για τις ενέργειες του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας σχετικά με τη διδασκαλία του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
1. Ότι ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. πληροφορήθηκε το γεγονός της διδασκαλίας του εγκαλουμένου από τηλεφωνήματα-διαμαρτυρίες γονέων (ενός επωνύμου και τριών ανωνύμων, κατά δήλωσή του), κατά τη διάρκεια των μαθημάτων της ημέρας του 2ου Λυκείου Τρίπολης.
2. Ότι ο Διευθυντής του 2ου Λυκείου ενημέρωσε προσωπικά, το μεσημέρι της ίδιας ημέρας, τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης για ό,τι έγινε κατά τη διδασκαλία.
3. Ότι ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης πήρε στα χέρια του την κοινοποιημένη και προς αυτόν αναφορά της ΔΑΚΕ της 30-4-1990 προς τον Υπουργό Παιδείας στις 3-5-1990.
4. Ότι στις 3-5-1990 επισκέφτηκε το 2ο Λύκειο Τρίπολης και συγκέντρωσε πληροφορίες για τη διδασκαλία στο μάθημα της Γ-3 τάξης και από τη φιλόλογο Κυριακή Θεοδώρου.
5. Ότι η εξέταση των μαθητών και της καθηγήτριας ήταν άτυπη, διότι στην ερώτησή μου, κατά την κατάθεσή του, αν είχε να μου παραδώσει γραπτά στοιχεία της πληροφόρησής του για τη διδασκαλία, απάντησε αρνητικά.
6. Ότι ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης στην αναφορά του υπ’ αριθ. 1434/9-5-1990 προς το Νομάρχη Αρκαδίας αφιέρωσε για το γεγονός της διδασκαλίας του εγκαλουμένου την ακόλουθη παράγραφο: «Στις 27-4-1990 δημιουργήθηκε αναστάτωση στο 2ο Λύκειο Τρίπολης και έχουμε έντονες διαμαρτυρίες καθηγητών, μαθητών και του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων, όταν σε υποδειγματική διδασκαλία στα Νέα Ελληνικά ανάγνωσε και σχολίασε δικό του άρθρο σε τοπική εφημερίδα, το περιεχόμενο του οποίου χαρακτηρίζεται ως υβριστικό σε βάρος πολιτικού κόμματος (Ν. Δ.)».

9. Για το βαθμό και το είδος της αντίδρασης των γονέων των μαθητών εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
1. Ότι γονέας μαθήτριας της Γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου Τρίπολης, ο Μπουσμπουκέας Κωνσταντίνος, τηλεφώνησε στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ.Ε. και κατήγγειλε ότι ο εγκαλούμενος «έκανε κομματική διδασκαλία».
2. Ότι δύο γονείς μαθητών της Γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου, οι Μπουσμπουκέας Κ. και Μαστορόπουλος Σωτήριος, σε συνάντησή τους κατά το απόγευμα της 27-4-1990 σε πλατεία της πόλης με το Διευθυντή του 2ου Λυκείου, εξέφρασαν στον τελευταίο την απορία γιατί δεν έκανε «παρέμβαση, ώστε να έχει το γεγονός αυτό πειθαρχική συνέχεια για τον υπαίτιο».
3. Ότι δύο γονείς μαθητών, οι Μαστορόπουλος Σωτ. (πατέρας μαθήτριας της Γ-3 τάξης) και Μπαμπάς Γεώργιος (μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και κηδεμόνων του 2ου Λυκείου), το απόγευμα της 27-4-1990, κατήγγειλαν στον Μέλεγο Σωτήριο, Προϊστάμενο του Γραφείου Φυσικής Αγωγής του Νομού Αρκαδίας και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής της ΔΑΚΕ Καθηγητών που υπέγραψαν την αναφορά της 30-4-1990 προς τον Υπουργό Παιδείας, ότι ο εγκαλούμενος ανέπτυξε στην τάξη το άρθρο «Το άγαλμα», που είχε δημοσιεύσει στα «Καθημερινά Νέα».
4. Ότι γονείς μαθητών της Γ-3 τάξης του 2ου Λυκείου, οι Μαστορόπουλος και Μπουσμπουκέας, το απόγευμα της 27-4-1990, ανέφεραν στον καθηγητή του 2ου Λυκείου και μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής ΔΑΚΕ Καθηγητών (που έγραψε την αναφορά της 30-4-1990 προς τον Υπουργό Παιδείας) Πλιώτα Γεώργιο τα σχετικά με την διδασκαλία του εγκαλουμένου.
5. Ότι δύο γονείς μαθητών της Γ-3 τάξης, οι Μαστορόπουλος και Μπουσμπουκέας, όπως κατέθεσε ο Πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων του 2ου Λυκείου Τρίπολης, «μας πληροφόρησαν ότι διδάχτηκε το κείμενο αυτό στην τάξη και μάλιστα μας παρότρυναν να ξεκινήσουμε κάποιες ενέργειες».
6. Ότι σε συνεδρίαση της 3-5-1990 του Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 2ου Λυκείου Τρίπολης ο Πρόεδρός του ανακοίνωσε στα μέλη ότι δέχτηκε διαμαρτυρία από κάποιον γονέα για τη διδασκαλία του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
7. Ότι όλο το επταμελές Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων επισκέφτηκε το 2ο Λύκειο Τρίπολης για να ενημερωθεί με λεπτομέρειες για τη διδασκαλία, ενημέρωση που έγινε από το Διευθυντή του Λυκείου, ο οποίος τους ανακοίνωσε ότι δέχτηκε τηλεφώνημα διαμαρτυρίας από έναν γονέα.
8. Ότι μετά την ενημέρωσή του το Δ.Σ. του Συλλόγου Γονέων του 2ου Λυκείου αποφάσισε κατά πλειοψηφία να καταγγείλει εγγράφως το γεγονός της διδασκαλίας, ενώ η μειοψηφία δε συμφώνησε με τη διατύπωση καταγγελίας, «διότι, κατά την άποψή της χρειάζονταν περισσότερα στοιχεία και περισσότερες διαμαρτυρίες γονέων».
9. Ότι μετά από αυτό εκδόθηκε από το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων του 2ου Λυκείου Τρίπολης το υπ’ αριθ. 3/8-6-1990 έγγραφο-καταγγελία προς το Νομάρχη Αρκαδίας, στο οποίο καταγγέλλεται η ενέργεια του εγκαλουμένου, «ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες και ανησυχίες γονέων στις 27-4-1990 παρουσίασε σε τμήμα της Γ΄ τάξης του Β΄ Λυκείου Τρίπολης δημοσίευμα της εφημερίδας «Καθημερινά Νέα» με τίτλο «Το άγαλμα» και στο τέλος διατυπώνεται η παράκληση «να ληφθούν μέτρα ώστε να μην παρουσιαστούν στο μέλλον παρόμοια συμπτώματα». (Το έγγραφο βλ. στον παρόντα Φάκελο).
10. Ότι εκτός από τα παραπάνω δε φαίνεται να εκδηλώθηκε άλλη αντίδραση γονέων για τη διδασκαλία του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
10.Για την έκταση και το είδος των δημοσιευμάτων του τοπικού Τύπου της Τρίπολης εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
1. Ότι η εβδομαδιαία εφημερίδα της Τρίπολης «Αρκαδικός Συναγερμός» της 29-4-1990 είχε ένα σύντομο σχόλιο στη στήλη της ‘Αρκαδικά Κεντρίσματα’ , στο οποίο με πολύ επικριτική διάθεση προς τον εγκαλούμενο αναφερόταν στην επίμαχη διδασκαλία της 27-4-1990 και κατέληγε: «Το γεγονός αποτελεί κλασική και ανεπανάληπτη αντιπαιδαγωγική ενέργεια που χρήζει παραδειγματικής τιμωρίας εκ μέρους των αρμοδίων».
2. Ότι η εφημερίδα «Καθημερινά Νέα» της 16-5-1990 δημοσίευσε σε πλαίσιο ένα μικρό σχόλιο με τίτλο ‘Διοικητικός εναντίον Συμβούλου. Είμαστε καλά;’ . Το σχόλιο ήταν ανυπόγραφο, αλλά ο συντάκτης του ήδη στην πρώτη σειρά του κειμένου («Για μας τους παλιούς μαθητές ο Σχολικός Σύμβουλος κ. Παναγ. Δαλαμάγκας παραμένει ο σεμνός καθηγητής . . . «) δείχνει να θέλει να δώσει στον εαυτό του την ιδιότητα του παλιού μαθητή του εγκαλουμένου και, επομένως, του έγκυρου γνώστη ενός παλιού του δασκάλου. Το περιεχόμενο του σχολίου είναι πολύ επαινετικό για την επιστημονική και παιδαγωγική συγκρότηση του εγκαλουμένου, θετικό για τη διδασκαλία του της 27-4-1990, αρνητικό για «τη ρυπαρότητα που έγραψε για το μάθημα εβδομαδιαίο Αρκαδικό έντυπο» και επικριτικό για την έρευνα που έκανε ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. του Νομού Αρκαδίας στο 2ο Λύκειο Τρίπολης για τη διδασκαλία, ενώ αυτός μπορούσε να πάρει τις πληροφορίες του από το γραφείο του κ. Σχολικού Συμβούλου», δηλαδή του εγκαλουμένου.
3. Ότι η εβδομαδιαία εφημερίδα «Αρκαδικός Συναγερμός» της 27-5-1990 δημοσίευσε σε πλαίσιο μικρό σχόλιο-είδηση, όπου α) Δίνει την πληροφορία ότι, εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου, αυτός παύθηκε από Πρόεδρος του Βαθμολογικού Κέντρου Γενικών Εξετάσεων 1990 της Τρίπολης και ότι διατάχτηκε ΕΔΕ εναντίον του, β) σχολιάζει με οξύτητα τον εγκαλούμενο για τη διδασκαλία του, κατά την οποία «προτίμησε να αναλύσει ένα από τα πολλά πολιτικά κείμενα που συχνά δημοσιεύει στον τοπικό Τύπο (, , , )», και γ)καταλήγει με τα εξής: «Φρονούμε ότι τέτοια πρωτοφανή εκφυλιστικά φαινόμενα που διασύρουν και διαπομπεύουν το εκπαιδευτικό λειτούργημα και την παιδεία και που προκαλούν εξοργιστικά την κοινή γνώμη, πρέπει να ελέγχονται από την Πολιτεία με τα πλέον αυστηρά πειθαρχικά μέτρα, σε όποιο πολιτικό χώρο κι αν ανήκουν». (Όλα τα παραπάνω κείμενα βλ. στον παρόντα Φάκελο).
4. Ότι τα παραπάνω τρία δημοσιεύματα, τα αναφερόμενα στην επίμαχη διδασκαλία του εγκαλουμένου, υπήρξαν (ως τη λήξη της ανάκρισης που διενήργησα στην Τρίπολη, 9-6-1990) τα μόνα από τον τοπικό Τύπο της Τρίπολης, τα οποία τέθηκαν στη διάθεσή μου ως στοιχεία συνοδευτικά της εντολής του ΥΠΕΠΘ για άσκηση εκ μέρους μου της ΕΔΕ ή από στοιχεία κατάθεσης από κάποιους που ανακρίθηκαν.

11. Για τις ενέργειες του Νομάρχη Αρκαδίας σχετικά με τη διδασκαλία του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990.
1. Ότι ο Νομάρχης Αρκαδίας με το υπ’ αριθ. 90/7-5-1990 έγγραφό του προς το ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού, με θέμα «Απαράδεκτη ενέργεια Σχολικού Συμβούλου Παναγιώτη Δαλαμάγκα», διατύπωσε την καταγγελία κατά του εγκαλουμένου για τη διδασκαλία του της 27-4-1990 και πρότεινε διάφορα μέτρα εναντίον του.
2. Ότι με το υπ’ αριθ. 93/10-5-1990 έγγραφό του προς το ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού, με θέμα «Υποβάλλεται διαμαρτυρία Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Β΄ Λυκείου Τρίπολης», επανήλθε στο θέμα της διδασκαλίας του εγκαλουμένου και παρακάλεσε «τη λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων, κατά του εν λόγω εκπαιδευτικού».
3. Ότι με το υπ’ αριθ. 111/25-5-1990 έγγραφό του προς το ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού, με θέμα «Συνέχεια παρανόμων και αντιεκπαιδευτικών ενεργειών του Σχολικού Συμβούλου Παναγιώτη Δαλαμάγκα», διαβιβάστηκε σε φωτοτυπία δημοσίευμα των «Καθημερινών Νέων» της Τρίπολης της 24-5-1990 με τίτλο «Το τέρας» και υπογραφή του συντάκτη του με το ψευδώνυμο ΠΑΝ. Στο έγγραφο αυτό ο Νομάρχης Αρκαδίας, έχοντας ταυτίσει τον εγκαλούμενο με το ψευδώνυμο ΠΑΝ, γράφει σχετικά: «Ενθαρρυνθείς προφανώς από την μη λήψη μέχρι σήμερα μέτρων σε βάρος του, συνεχίζει τις παράνομες, προκλητικές και αντιεκπαιδευτικές ενέργειές του, προκαλώντας το δημόσιο αίσθημα και έντονη αναταραχή στο χώρο των εκπαιδευτικών και την κοινωνία της πόλης». Και καταλήγει: «( . . . ) η μη έγκαιρη και αποφασιστική αντιμετώπιση του θέματος αυτού από την Πολιτεία, πιθανόν να προκαλέσει ανεξέλεγκτες και ανεπίτρεπτες για το χώρο της εκπαίδευσης και τον συγκεκριμένου (;) εκπαιδευτικού (;) αντιδράσεις».

12. Για το περιεχόμενο και το είδος των υπηρεσιακών σχέσεων του εγκαλουμένου, στα πλαίσια της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας, με τον Προϊστάμενο αυτής και το Νομάρχη, οι οποίες συνιστούν «απαράδεκτες ενέργειές» του.
1. Ότι ο εγκαλούμενος με το υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 έγγραφό του προς τους «Διευθυντές-Καθηγητές Σχολείων Αρκαδίας» διατύπωσε επικριτικές παρατηρήσεις για τη λειτουργία της Διεύθυνσης Δ.Ε. του Νομού Αρκαδίας, σε σχέση με τη θέση του ως Σχολικού Συμβούλου στη λειτουργία αυτή.
2. Ότι ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας με το αριθ. 18/23-10-1989 έγγραφό του προς το Νομάρχη, με θέμα, «Λειτουργία Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας», αναφερόμενος στο έγγραφο υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 του εγκαλουμένου, το χαρακτηρίζει ως «κακόβουλο, ανυπόστατο, απαράδεκτο και συκοφαντικό για την υπηρεσία της Δ.Ε. και μένα προσωπικά» σημειώνει ότι «δημιούργησε αναστάτωση στα Σχολεία προς τα οποία αναρμόδια απευθύνεται», ότι «τα στοιχεία που αναφέρονται είναι ψευδή και συκοφαντικά», ότι «αποτελούν δημόσιο έλεγχο μιας από τις Διευθύνσεις σας από Δημόσιο Υπάλληλο που ανήκει στο Νομό ευθύνης σας», ότι είναι «λιβελλογράφημα» και «σκόπιμη αυθαιρεσία» και, τέλος, παρακαλεί την παρέμβασή του για «να αποκατασταθεί η ομαλή λειτουργία των σχολείων».
3. Ότι ο ίδιος Προϊστάμενος επανέρχεται στο θέμα με την υπ’ αριθ. 1434/9-5-1990 αναφορά του προς το Νομάρχη Αρκαδίας, με θέμα «Παρέμβαση Σχολικού Συμβούλου στο έργο της Διοίκησης», για να υπογραμμίσει ότι το υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 έγγραφο του εγκαλουμένου στάλθηκε «απευθείας από τον ίδιο σε όλους τους Διευθυντές και Καθηγητές του Νομού», ότι «τοιχοκολλήθηκε σε σημεία της πόλης» και ότι «το περιεχόμενο είναι εντελώς ανυπόστατο, κακόβουλο και συκοφαντικό για την υπηρεσία και το πρόσωπό μου», ενώ, τέλος παρακαλεί το Νομάρχη να παρέμβει.
4. Ότι από το συσχετισμό των δύο παραπάνω εγγράφων του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας, σε σχέση με το υπ’ αριθ. 50/10-6-1989 έγγραφο του εγκαλουμένου, προέκυψε ότι τέσσερα είναι τα σκέλη της σχετικής κατηγορίας:
α) «Τα στοιχεία που αναφέρονται είναι ψευδή και συκοφαντικά» και επομένως το περιεχόμενο του εγγράφου είναι «ανυπόστατο» και «συκοφαντικό για την υπηρεσία και για μένα προσωπικά».
β) Το περιεχόμενο του εγγράφου είναι «κακόβουλο» και «απαράδεκτο για την υπηρεσία και για μένα προσωπικά»
γ) Τα στοιχεία που περιέχει το έγγραφο «αποτελούν δημόσιο έλεγχο μιας από τις Διευθύνσεις του Νομάρχη από υπάλληλο που ανήκει στο Νομό ευθύνης του».
δ) Το έγγραφο στάλθηκε «απευθείας από τον ίδιο στα σχολεία, στα οποία αναρμόδια απευθύνεται».
5. Ότι τα σημεία επίκρισης του υπ’ αριθ. 50/16-1-1989 εγγράφου του εγκαλουμένου για τη λειτουργία της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας είναι τα ακόλουθα:
α) «Τα τμήματα εκπαιδευτικών θεμάτων υπολειτουργούν».
β) «Το Γραφείο Σχολικών Συμβούλων μένει ακάλυπτο σε θέματα εκπαιδευτικά, παιδαγωγικά, επιμορφωτικά, ερευνητικά και συντονιστικά φορέων της εκπαίδευσης».
γ) «Τρεις τηλεφωνικές συσκευές Σχολικών Συμβούλων με τον ίδιο αριθμό έχουν συνακρόαση.
δ) Εξακολουθεί να μην υπάρχει στοιχειώδης στελέχωση του Γραφείου με έναν εκπαιδευτικό-συνεργάτη των Σχολικών Συμβούλων.
6) Ότι οι παραπάνω επικρίσεις συνοδεύονται και από σχόλια και χαρακτηρισμούς που είναι οι ακόλουθοι:
α) «Η Διεύθυνση Νομού Αρκαδίας εξακολουθεί να είναι «ανισόρροπη». Πάσχει από «διοικητικό σύνδρομο».
β) «Τα τηλέφωνα είναι συνδεδεμένα με το ‘Σύστημα Τόμπρα’ (συνακρόαση)».
γ) «Στο μονοκόμματο άξονα ‘Διοικητικός Προϊστάμενος-Υπηρεσιακό Συμβούλιο-Νομάρχης’, καθαρά μονοσήμαντο (….)».
δ) « . . . . εξακολουθεί να μην υπάρχει η ‘Βούληση της Πολιτείας’», «Σε άλλους Νομούς, όπου υπήρχε ‘Διεύθυνση’ , δηλαδή ‘Σκεπτόμενη Διοίκηση’» ( . . . .) και «Στην Αρκαδία είχαμε «Καθαρή Διοίκηση», δηλαδή ‘Επίτιτλη Διεύθυνση’ (. . . )».

7. Ότι, σε ό,τι αφορά την αλήθεια των υποστηριζομένων από τον εγγκαλούμενο (στην παραπάνω παράγρ. 5) για τη λειτουργία της Διεύθυνσης Δ.Ε.:
α) Η αξιολόγηση των σημείων (α) και (β) περιέχει το στοιχείο της υποκειμενικότητας, ανάλογα με τη θέση του αξιολογούντος, εάν δηλαδή αυτός είναι ο εγκαλούμενος, που έχει το ουσιαστικό ενδιαφέρον, ή ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης, που έχει την τυπική ευθύνη της λειτουργίας της.
β) Η αξιολόγηση όμως των σημείων (γ), (δ) και (ε) έχει αντικειμενικό χαρακτήρα, και οι ελλείψεις που επισημαίνονται ανταποκρίνονται-διαπιστώθηκε- στην πραγματικότητα.

8. Ότι όμως, σε ό,τι αφορά τα σχόλια και τους χαρακτηρισμούς (που περιέχονται στην παραπάνω παράγραφο 6), φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα σχετικά με το «κακόβουλο» και το «απαράδεκτο» κάποιων εκφράσεων του εγκαλουμένου για τη Διεύθυνση Δ. Ε, Νομού Αρκαδίας και τον Προϊστάμενό της.
α) Από αυτές τις εκφράσεις οι αμεσότερα «κακόβουλες» και «απαράδεκτες» είναι ενδεχομένως εκείνες, που χαρακτηρίζουν τη Διεύθυνση ως ‘ανισόρροπη’ και ότι πάσχει από ‘διοικητικό σύνδρομο’. Ο ίδιος ο εγκαλούμενος, κατά την κατάθεσή του, θέλησε να μειώσει την εντύπωση αυτών των εκφράσεων, υποστηρίζοντας ότι με τη λέξη ‘ανισόρροπη’ θέλησε να αποδώσει στη Διεύθυνση Δ.Ε. ένα μη υγιές χαρακτηριστικό. Μια έλλειψη ισορροπίας, στη λειτουργία της, όπου το πρώτο και σημαντικότερο σκέλος της Διεύθυνσης, δηλαδή η επιστημονική και παιδαγωγική καθοδήγηση, υπολειτουργεί, ενώ το δεύτερο και λιγότερο σημαντικό, η διοίκηση, υπερλειτουργεί. ‘με τη λέξη «Διεύθυνση» υπονοεί τόσο το Γραφείο των Σχολικών Συμβούλων όσο και τα Τμήματα εκπαιδευτικών θεμάτων της Διεύθυνσης’ και ότι, τέλος, αυτή η υπερλειτουργία της διοίκησης, που είναι μια γενικότερη παθολογική κατάσταση της διοίκησης της χώρας-τη λειτουργία της οποίας έχουν επικρίνει δημόσια και Υπουργοί, εκδηλώνεται στη Διεύθυνση Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας ως ‘διοικητικό σύνδρομο’.
β) Η φράση «τρία τηλέφωνα είναι συνδεδεμένα σύμφωνα με ‘Σύστημα Τόμπρα’», παρά τη λανθάνουσα επίκριση για την ολιγωρία της Διεύθυνσης να αποκαταστήσει καλύτερες συνθήκες τηλεφωνικής επικοινωνίας, αναφέρεται μάλλον στο αρνητικό γεγονός της τριπλής συνακρόασης και όχι στη σκοπιμότητα ελέγχου των τηλεφωνημάτων των Σχολικών Συμβούλων.
γ) Με τη φράση του για το «μονοκόμματο άξονα ‘Διοικητικός Προϊστάμενος-Υπηρεσιακό Συμβούλιο-Νομάρχης’, καθαρά μονοσήμαντο» ο εγκαλούμενος, όπως κατέθεσε, σχολίασε το τελικό σχήμα που επικράτησε στην εκπαίδευση νομαρχιακού επιπέδου, όπου ενώ αρχικά είχε σχεδιαστεί το σχήμα συνεργασίας ως Νομάρχης-Σχολικός Σύμβουλος-Προϊστάμενος Διεύθυνσης, κατέληξε στο σχήμα Νομάρχης-Προϊστάμενος Διεύθυνσης-Υπηρεσιακό Συμβούλιο (δηλαδή και πάλι Προϊστάμενος , αφού ο ίδιος είναι πρόεδρος του Υπηρ. Συμβουλίου).
δ) Οι άλλες φράσεις του εγκαλουμένου για τη ‘Βούληση της Πολιτείας’, για τη ‘Διεύθυνση, δηλαδή Σκεπτόμενη Διοίκηση’, για ‘Καθαρή διοίκηση’ και για ‘επίτιτλη Διεύθυνση’, ενώ αφήνουν να διαφανεί μια έντονα αρνητική και επικριτική διάθεση, ωστόσο με την εννοιολογική τους ασάφεια δεν μπορεί να προσδιοριστεί η συγκεκριμένη επίκριση.

9. Ότι όλοι οι παραπάνω χαρακτηρισμοί του εγκαλουμένου για τη Διεύθυνση και τη λειτουργία της, που οπωσδήποτε αποτελούν άκομψες διατυπώσεις τόσο για το άμεσο περιεχόμενό τους όσο και για τις λανθάνουσες προθέσεις και τους υπαινιγμούς, μπορεί να αποδοθούν -ως ένα σημείο – στον προσωπικό τρόπο με τον οποίο ο εγκαλούμενος φαίνεται να αρέσκεται να επικοινωνεί με όσους έχει κάποιο πρόβλημα. Παράδειγμα ενισχυτικό αυτής της άποψης είναι το περιεχόμενο δύο πρόσφατων εγγράφων του: α) του υπ’ αριθ. 94/8-6-1990 προς εμένα, με θέμα «Γνωστοποίηση εγγράφου και διακοπή διοικητικής εξέτασης’, και β) του υπ’ αριθ. 99/14-6-1990 προς τον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας, με θέμα «Υπεξαίρεση-απώλεια δημοσίου εγγράφου» (Τα έγγραφα βλ. στον παρόντα Φάκελο).

10. Ότι, ενδεχομένως, μπορεί ακόμη να αποδοθούν σε μια συσσωρευμένη από χρόνια πικρία και απογοήτευση του εγκαλουμένου για τη θέση του ως Σχολικού Συμβούλου στο χώρο της Εκπαίδευσης. Όπου, όπως λέει στην κατάθεσή του, μετά από δώδεκα χρόνια εκπαιδευτικής ζωής χωριστά από τη γυναίκα του, επίσης εκπαιδευτικό, μετά από πέντε χρόνια μεταπανεπιστημιακών σπουδών στην Αγγλία, μετά από έξι και περισσότερα χρόνια ως Σχολικός Σύμβουλος στη Δ.Ε., όπου είχε ελπίδες να προσφέρει για το καλό της παιδείας, αισθάνεται να είναι μετέωρος, εξαιτίας του ότι οι αρχικές διακηρύξεις και σχεδιασμοί της Πολιτείας για τους Σχολικούς Συμβούλους έμειναν ατελείς και απραγματοποίητοι.

11. Ότι η κατηγορία του εγκαλουμένου εκ μέρους του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Δ.Ε., ότι το έγγραφο υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 «αποτελούν δημόσιο έλεγχο . . . ευθύνης του (βλ. παραπάνω παράγρ. 4), θα μπορούσε να διακριθεί σε δύο μέρη:
α) «Δημόσιος έλεγχος μιας από τις Διευθύνσεις του Νομάρχη» και
β) «Δημόσιος έλεγχος μιας από τις Διευθύνσεις του Νομάρχη από υπάλληλο που ανήκει στο Νομό ευθύνης του».

12. Ότι, αναφορικά με το πρώτο μέρος της κατηγορίας ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης σημειώνει στο υπ’ αριθ. 1434/9-5-1990 έγγραφό του ότι το επίμαχο έγγραφο του εγκαλουμένου (αριθ. 50/16-10-1990) «τοιχοκολλήθηκε σε σημεία της πόλης». Κατά τη μαρτυρική του όμως κατάθεση ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης, όταν ρωτήθηκε δεν είχε να αναφέρει κάποιο όνομα από εκείνους που του τηλεφώνησαν ότι είδαν το έγγραφο τοιχοκολλημένο σε σημεία της πόλης, απάντησε αρνητικά. Αν όμως το περιεχόμενο του εγγράφου δημοσιοποιήθηκε με αυτόν τον τρόπο, τότε η αποστολή του στα σχολεία από τον εγκαλούμενο εντάσσεται μόνο στα πλαίσια της υπηρεσιακής λειτουργίας, πράγμα βέβαια που σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να εκφεύγει από τους κανόνες της δημοσιοϋπαλληλικής δεοντολογίας.

13. Ότι, αναφορικά με το δεύτερο μέρος της κατηγορίας, δε φαίνεται να είναι εντελώς σαφής η κατηγορία αυτή, πρώτα, διότι μια κριτική που έχει ως στόχο πράξεις της Διεύθυνσης Δ.Ε. δε σημαίνει ότι αποτελεί ταυτόχρονα κριτική πράξεων του Νομάρχη και, δεύτερο, διότι ο εγκαλούμενος ως Σχολικός Σύμβουλος, έμμεσα υπαγόμενος στο Υπουργείο Παιδείας και στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, δεν είναι υπάλληλος που ανήκει στον τομέα ευθύνης του Νομάρχη. Αλλά και αυτό είναι κάτι που οφείλεται στις ασάφειες της υπάρχουσας σχετικής νομοθεσίας.

14. Ότι, τέλος, για το (δ) σκέλος της κατηγορίας (βλ. παραπάνω παράγρ. 4), ότι δηλαδή το υπ’ αριθ, 50/16-10-1989 έγγραφο του εγκαλουμένου στάλθηκε «απευθείας από τον ίδιο στα σχολεία, στα οποία αναρμόδια απευθύνεται», αυτό το θέμα φαίνεται να οφείλεται σε μια διαφορά απόψεων για τη δυνατότητα που έχει ο Σχολικός Σύμβουλος να επικοινωνεί και ειδικότερα να αλληλογραφεί ο ίδιος με τα σχολεία της αρμοδιότητάς του. Αλλά αυτό το θέμα εντάσσεται στη γενικότερη κατηγορία που διατύπωσε ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας για παρέμβαση του εγκαλουμένου σε θέματα διοίκησης, που εξετάζεται στη συνέχεια.

15. Ότι η κατηγορία του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας για ανάμιξη του εγκαλουμένου σε θέματα διοίκησης έχει μια χρονική εξέλιξη, με βάση έγγραφα του παρόντος φακέλου, που είναι η ακόλουθη:
α) Ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. με την υπ’ αριθ. 18/23-10-1989 προς το Νομάρχη Αρκαδίας κατηγορεί τον εγκαλούμενο για την έκδοση του υπ’ αριθ. 18/23-10-1989 προς το Νομάρχη Αρκαδίας κατηγορεί τον εγκαλούμενο για την έκδοση του υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 εγγράφου του και ειδικότερα, εκτός των άλλων, ότι το έγγραφο στάλθηκε «απευθείας από τον ίδιο στα Σχολεία του Νομού, προς τα οποία αναρμόδια απευθύνεται».
β) Ο ίδιος Προϊστάμενος, με την υπ’ αριθ. 1434/9-5-1990 αναφορά του προς το Νομάρχη Αρκαδίας, με θέμα «Παρέμβαση Σχολικού Συμβούλου στο έργο της διοίκησης», επανέρχεται στο παλαιό θέμα της αποστολής στα σχολεία εκ μέρους του εγκαλουμένου του εγγράφου υπ’ αριθ. 50/16-10-1989, κυρίως όμως επικρίνει την αποστολή από τον εγκαλούμενο προς τα σχολεία του Νομού Αρκαδίας του υπ’ αριθ. 83/30-4-1990 εγγράφου, σχετικού με την πραγματοποίηση Σεμιναρίου Φιλολόγων, θέμα όμως που ήταν της αρμοδιότητας, κατά τον Προϊστάμενο, της υπηρεσίας του.

16. Ότι από την όλη διοικητική ανάκριση προέκυψαν τα ακόλουθα:
α) Ο εγκαλούμενος με το υπ’ αριθ. 80/3-4-1990 έγγραφό του προς το ΥΠΕΠΘ-Διεύθυνση Σπουδών Δ.Ε. με θέμα «Σεμινάριο Φιλολόγων», ανακοινώνει στο Υπουργείο Παιδείας τον προγραμματισμό Σεμιναρίου Φιλολόγων για τις 10 Μαΐου, μαζί και με άλλες λεπτομέρειες, και παρακαλεί το Υπουργείο Παιδείας να εγκρίνει την πραγματοποίηση του Σεμιναρίου.
β) Το Υπουργείο Παιδείας, με το υπ’ αριθ. 12/1397/25-4-1990 προς τη Διεύθυνση Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας, που κοινοποίησε και προς τον εγκαλούμενο, εγκρίνει το αίτημα –ακριβώς μάλιστα όπως διατυπώθηκε- και παρακαλεί τη Διεύθυνση Δ.Ε., να ενημερώσει τους καθηγητές για το Σεμινάριο, και τους Διευθυντές των Σχολείων, να διευκολύνουν τους Φιλολόγους για τη συμμετοχή τους στο Σεμινάριο.
γ) Ο εγκαλούμενος, με το υπ’ αριθ. 83/30-4-1990 έγγραφό του προς τα Γυμνάσια-Λύκεια Νομού Αρκαδίας (που κοινοποίησε 1) στο Νομάρχη, 2) στη Διεύθυνση Δ.Ε. και 3) στο Γραφείο Δ.Ε. Ν. Αρκαδίας) με θέμα: «Σεμινάριο Φιλολόγων», ανακοινώνει την πραγματοποίηση του Σεμιναρίου της 10ης Μαϊου (απόφαση ΥΠΕΠΘ), μαζί με κάποιες λεπτομέρειες, για τη μετακίνηση των καθηγητών και άλλα.
δ) Ο Προϊστάμενος, μετά από αυτό, με το υπ’ αριθ. 1434/9-5-1990 έγγραφό του προς το Νομάρχη Αρκαδίας αναφέρεται αναλυτικά στο θέμα των παρεμβάσεων του εγκαλουμένου σε αρμοδιότητες της διοίκησης, όπως είναι η αποστολή από τον εγκαλούμενο στα σχολεία των εγγράφων του υπ’ αριθ. 50/16-10-1989 και 83/30-4-1990, αλλά και διότι «ο ίδιος Σύμβουλος επισκέφτηκε το 1ο Λύκειο και ενεχείρισε στο Διευθυντή φωτοαντίγραφο του εγγράφου του ΥΠΕΠΘ, το οποίο απευθύνεται στη Διεύθυνση και με ευθύνη της κοινοποιείται» (ενν. το έγγραφο Γ2/1397/25-4-1990), γεγονότα που θεωρεί ότι «αποτελούν τουλάχιστον απροκάλυπτη παρέμβαση, αγνόηση (η υπογράμμιση δική του) και συκοφαντική δυσφήμηση (. . . )», και παρακαλεί το Νομάρχη να παρέμβει «ώστε έκαστος να ενεργεί εφ’ ω ετάχθη».

17. Ότι πράγματι, υπάρχει θέμα ανάμιξης του εγκαλουμένου σε θέματα διοίκησης στις περιπτώσεις, που κατά την επικοινωνία του και ειδικότερα κατά την αλληλογραφία του με τα σχολεία θίγει και σημεία αρμοδιότητας της Διεύθυνσης , όπως και γίνεται στην εξεταζόμενη περίπτωση. Ωστόσο θα πρέπει να συνεκτιμηθούν και τα ακόλουθα τρία δεδομένα:
α) Σύμφωνα με τις υπάρχουσες διατάξεις για τους Σχολικούς Συμβούλους (ενδεικτικά βλ. έγγραφο ΥΠΕΠΘ υπ’ αριθ. Υ-54/δ2/5287/4-3-1986, με θέμα «Οργάνωση Γραφείου Σχολικών Συμβούλων»), ο εγκαλούμενος είχε το δικαίωμα να επικοινωνεί και να αλληλογραφεί απευθείας και με τα σχολεία, χωρίς βέβαια να είναι οριοθετημένα με ρητό τρόπο ο χώρος αναφοράς και η θεματική της επικοινωνίας αυτής. Ωστόσο είναι αυτονόητο ότι θα έχουν σχέση με την άσκηση των αρμοδιοτήτων του Σχολικού Συμβούλου.
β) Τα θέματα αρμοδιότητας της διοίκησης, που ο εγκαλούμενος μνημόνευε στα έγγραφά του, ήταν στενά συνδεδεμένα με θέματα της έμμεσης ευθύνης και του ενδιαφέροντός του ως Σχολικού Συμβούλου (πραγματοποίηση Σεμιναρίου Φιλολόγων), που μάλιστα ο ίδιος είχε θέσει με το υπ’ αριθ. 83/30-4-1990 έγγραφό του προς το ΥΠΕΠΘ.
γ) Φαίνεται ότι οι υπηρεσιακές σχέσεις μεταξύ του εγκαλουμένου και του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Δ.Ε. είχαν από καιρό διαταραχθεί και, επομένως, δεν υπήρχε η άνεση της προσωπικής επικοινωνίας για τη ρύθμιση δευτερεύουσας σημασίας θεμάτων.

18. Ότι, σχετικά με το περιεχόμενο της υπ’ αριθ. 93/10-5-1990 αναφοράς του Νομάρχη Αρκαδίας προς το ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού, με το οποίο ο εγκαλούμενος καταγγέλλεται για άλλες «ανεπίτρεπτες ενέργειες», τα πράγματα έχουν ως εξής:
α) Ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας εξέδωσε με εντολή Νομάρχη το υπ’ αριθ. 1253/26-4-1990 έγγραφό του προς τους «Σχολικούς Συμβούλους Δ.Ε. με έδρα το Νομό Αρκαδίας», με κοινοποίηση ονομαστική και προς τον εγκαλούμενο, όπου τους πληροφορούσε για δύο θέματα: Πρώτο, ότι οφείλουν να καταθέτουν στη Διεύθυνση Δ.Ε. ¨αναλυτικό ημερολόγιο κίνησης για τον επόμενο μήνα σε τρία αντίτυπα, έστω και αν οι μετακινήσεις αφορούν σχολεία, που λόγω απόστασης από την έδρα σας, δε δικαιολογούν αποζημίωση». και, δεύτερο, ότι «τις ημέρες που δεν θα πραγματοποιείτε επισκέψεις στα σχολεία πρέπει να βρίσκεσθε στα Γραφεία σας, σύμφωνα με το ωράριο λειτουργίας τους (από 07.00-14.30΄)».
β) Ο Νομάρχης Αρκαδίας στις 9-5-1990 αναζήτησε τον εγκαλούμενο, για συνεργασία ή για έλεγχο της κανονικής τήρησης του ωραρίου εργασίας (δε μνημονεύεται), αλλά δεν τον βρήκε. Στην συνέχεια (ώρα 12.30΄) έδωσε τηλεφωνική εντολή στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ.Ε. να του αναφέρει σχετικά.
γ) Ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης με την υπ’ αριθ. 1420/9-5-1990 αναφορά του προς το Νομάρχη Αρκαδίας ανακοίνωσε ότι αναζήτησε τους Σχολικούς Συμβούλους Δ.Ε. στα Γραφεία τους, «αλλά τα Γραφεία τους ήταν κλειστά» και ότι, ειδικά για τον εγκαλούμενο, «δε γνωρίζουμε πού βρίσκεται τώρα και δεν έχει η υπηρεσία μας αντίγραφο του προγράμματός του».
δ) Ο Νομάρχης Αρκαδίας, μετά από αυτά, απέστειλε το υπ’ αριθ. 93/10-5-1990 έγγραφό του προς το Υπουργείο Παιδείας κατήγγειλε το περιστατικό, επισυνάπτοντας συγχρόνως και τα παραπάνω (α) και (γ) έγγραφα αναφορές του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Δ.Ε.

19. Ότι, σύμφωνα με τα παραπάνω, υπήρξε μια σοβαρή αδυναμία ή και δυσλειτουργία της υπηρεσίας της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας να μην είναι γνωστό πού βρισκόταν ο εγκαλούμενος κατά την 9-5-1990, σε ώρες λειτουργίας και των Σχολείων και των υπηρεσιών. Και φυσικά δεν είναι άμοιρος αυτής της δυσλειτουργίας ο εγκαλούμενος, ο οποίος όφειλε να τηρεί τις υπάρχουσες διατάξεις.

20. Ότι, ωστόσο, αυτή η δυσλειτουργία είναι ένα γενικότερο φαινόμενο, που χαρακτηρίζει όλη τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, εξαιτίας της ασάφειας και των ατελειών της υφιστάμενης σχετικής νομοθεσίας σε ό,τι αφορά το ρόλο του Σχολικού Συμβούλου και τη θέση του μέσα στη λειτουργία της Εκπαίδευσης. Με αποτέλεσμα, να υπάρχουν σε τοπικό επίπεδο ρυθμίσεις που είναι ευνόητο να προκαλούν αντιθέσεις και εντάσεις. Ενδεικτικά σημειώνω, σε σχέση με το παραπάνω γεγονός τα ακόλουθα:
α) Ο Σχολικός Σύμβουλος γενικά, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, είναι ο πιο διακεκριμένος εκπαιδευτικός της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, αφού μόνο αυτός υπηρεσιακά υπάγεται στην κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας και στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ενώ μισθολογικά έχει ιδιαίτερη μεταχείριση, δηλαδή αποδοχές επίκουρου καθηγητή Πανεπιστημίου. Ο Σχολικός Σύμβουλος, ωστόσο, υπηρεσιακά παρέμεινε μετέωρος, αφού πουθενά σχεδόν δεν οργανώθηκε γραφείο στήριξης του έργου του, ενώ η οποιαδήποτε εξυπηρέτησή του εξαρτήθηκε από τις διατάξεις και την προσωπική στάση του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης(ή του Γραφείου) και των υπαλλήλων της.
β) Ο Σχολικός Σύμβουλος δεν ασκεί έργο διοίκησης, αλλά έργο επιστημονικής και παιδαγωγικής καθοδήγησης των καθηγητών-κοντά στα άλλα, στο χώρο και στο χρόνο λειτουργίας των Σχολείων, κατά κανόνα, αλλά εκτάκτως και σε άλλο χρόνο και σε άλλες εκδηλώσεις. Ο Προϊστάμενος, τώρα, της Διεύθυνσης Δ.Ε. Νομού Αρκαδίας απέστειλε το παραπάνω (18α) υπ’ αριθ. 12153/26-4-1990 έγγραφό του προς τους Σχολικούς Συμβούλους του Νομού.
γ) Αλλά και αν ακόμη παραθεωρηθεί το γεγονός ότι είναι υπηρεσιακά αντιδεοντολογικό ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. να δίνει ή να μεταβιβάζει εντολές προς τους Σχολικούς Συμβούλους να του υποβάλλουν κάθε μήνα ημερολόγιο των κινήσεών τους και να τηρούν το ωράριο εργασίας των δημοσίων υπηρεσιών, είναι δύσκολος ο προγραμματισμός των κινήσεων των Σχολικών Συμβούλων εκ των προτέρων για τον επόμενο μήνα αλλά και η τήρηση του ωραρίου εργασίας (07.00-2.30΄) του γραφείου τους, θέματα για τα οποία δεν εκδόθηκε κάποια γενικότερη εντολή εκ μέρους του Υπουργείου Παιδείας.
δ) Παρόλα αυτά, ο εγκαλούμενος θα έπρεπε να είχε αποστείλει στον Προϊστάμενο της Διεύθυνσης Δ.Ε. το σχετικό ημερολόγιο των κινήσεών του κατά το μήνα Μάιο και να είχε τηρήσει το ωράριο εργασίας στο γραφείο του ή, στην περίπτωση που είχε αντιρρήσεις, να είχε αποστείλει ανάλογο έγγραφο στο Νομάρχη Αρκαδίας ή και στο Υπουργείο Παιδείας για διακανονισμό του θέματος. Σε καμιά όμως περίπτωση δε θα έπρεπε να αγνοήσει το πρόβλημα.

21. Ότι, για το ίδιο θέμα, τόσο η υπ’ αριθ. 1420/9-5-1990 αναφορά προς το Νομάρχη Αρκαδίας του Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Δ.Ε. όσο και η υπ’ αριθ. 93/ 10-5-1990 αναφορά του ίδιου του Νομάρχη προς το Υπουργείο Παιδείας, φαίνεται να έγιναν «εν θερμώ», κάτω από το κλίμα έντασης που είχε δημιουργηθεί εξαιτίας της διδασκαλίας του εγκαλουμένου κατά την 27-4-1990 στο 2ο Λύκειο Τρίπολης. Διότι, αντί να ζητηθούν εξηγήσεις από τον ίδιο τον εγκαλούμενο –με τον οποίο την επομένη, 10-5-1990, ο Προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δ.Ε. συνυπήρξε στον ίδιο χώρο του Σεμιναρίου Φιλολόγων-, προκρίθηκε η οδός των αναφορών και των άμεσων καταγγελιών, που οπωσδήποτε προσδίδουν μια γενικότερη έλλειψη αρμονικών υπηρεσιακών σχέσεων.

22. Ότι, τέλος, σχετικά με την καταγγελία που διατύπωσε κατά του εγκαλουμένου ο Νομάρχης Αρκαδίας με την υπ’ αριθ. ΕΜΠ. 111/25-5-1990 αναφορά του προς το ΥΠΕΠΘ-Γραφείο Υπουργού, ότι δηλαδή ο εγκαλούμενος με το ψευδώνυμο ΠΑΝ δημοσίευσε πολιτικό σχόλιο με τίτλο «Το τέρας», ισχύουν όσα σημειώνονται στις ενότητες ΙΙΙ, Γ΄, 2 και 3 αυτού του πορίσματος.

IV. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.
Από όλα τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι οι αποδιδόμενες στον κατηγορούμενο πράξεις δε στοιχειοθετούν το πειθαρχικό αδίκημα της «απαράδεκτης και ανεπίτρεπτης για εκπαιδευτικό συμπεριφοράς» για το οποίο -σε συσχετισμό και με άλλες «ανεπίτρεπτες ενέργειες’- κατηγορείται, δεδομένου ότι και από τις καταθέσεις και από τα λοιπά αποδεικτικά στοιχεία δεν υπάρχουν συγκεκριμένες αποδείξεις γι’ αυτό, αλλά απλώς «μη αποχρώσαι» ενδείξεις και υπόνοιες.
V. ΠΡΟΤΑΣΗ-ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ.
Κατόπιν των ανωτέρω προτείνω την απαλλαγή του Παναγιώτη Δαλαμάγκα, Σχολικού Συμβούλου κλάδου ΠΕ2 της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Νομού Αρκαδίας από την κατηγορία που του αποδίδεται, αφού σύμφωνα με τα όσα έχω εκθέσει δεν προέκυψαν ενδείξεις εναντίον του ή αυτές που προέκυψαν δεν είναι «αποχρώσαι» για την πειθαρχική δίωξή του.
Αυτός που ενήργησε την ανάκριση
(Υπογραφή)
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΡ. ΖΙΩΓΑΣ
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ