14.3.10

Ο «Κυνέγειρος» της Μάχης των Γιαννιτσών.
ΓΙΑΝΝΙΤΣΑ, Τα «Μυστικά του Βάλτου». Πορεία προς την Αθανασία.
Στη λίμνη των Γιαννιτσών, συνδεδεμένη με τους Μακεδονομάχους και τους θρύλους του Μακεδονικού Αγώνα, επικρατεί μια παράξενη ακινησία και γαλήνη. Αλλά στις πλαγιές του Πάικου όρους, στο αριστερό της Ελληνικής παράταξης κινείται η 6η Μεραρχία, στους χώρους όπου βρίσκονται οι ισχυρές πυροβολαρχίες των Τούρκων, που καθηλώνουν με καταιγισμό πυρών τις επιτιθέμενες τέσσερις Ελληνικές μεραρχίες. Την εξουδετέρωσή τους αναλαμβάνει η 6η Μεραρχία και ειδικά το 9ο Τάγμα Ευζώνων που κινείται στο αριστερό άκρο της Μεραρχίας.
Τα υψώματα των Γιαννιτσών ήταν μια φυσικά οργανωμένη τοποθεσία των Τούρκων, που
την κρατούσε μια μαζική δύναμη 30.000 ανδρών. Η μεγαλύτερη όμως δύναμη κρούσης των Τούρκων ήταν οι επίλεκτες ισχυρές πυροβολαρχίες τους στις πλαγιές του Πάϊκου Όρους. Αυτό το σώμα των 30.000 βρέθηκε ακάλυπτο και τα κανόνια σίγησαν, όταν το 9ο Τάγμα Ευζώνων κατέλαβε και εξουδετέρωσε τις πυροβολαρχίες των Τούρκων. Μια πυροβολαρχία καταλήφτηκε με όλα τα στοιχεία της άθικτα. 14 πυροβόλα και 6 πολυβόλα στα χέρια των νικητών.
Έτσι η πορεία προς τις πλαγιές του βουνού τη νύχτα της 18ης προς 19η Οκτωβρίου ήταν
ένας τολμηρός τακτικός ελιγμός υπερκέρασης εχθρικών δυνάμεων. Και η επαφή με τον εχθρό
ήταν άγρια που κατέληξε σε φονική συμπλοκή σώμα με σώμα.
Στις 19-10-1912, ώρα 3.30 μ.μ. ένα άλογο χωρίς αναβάτη μέσα στους καπνούς και τον
ορυμαγδό της μάχης ορμούσε προς την ανωφέρεια και ήταν σαν να έσκιζε τον ουρανό. Μια φονική σφαίρα είχε σκοτώσει τον Ταγματάρχη, αλλά τα εχθρικά πυροβόλα είχαν σιγήσει μετά από την ηρωική έφοδο των Ευζώνων. Η νικηφόρα μάχη των Γιαννιτσών(19-20/10/1912) έμπαινε στην ιστορία.
Στην «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΓΕΑΣ» του Ν. Μοραΐτη, σώζεται περιγραφή του θανάτου από τον τραυματισμένο υπολοχαγό Δ. Χαμόδρακα: «Η μάχη ευρίσκετο εις κρίσιμον σημείον, αλλά και ο Γεωργούλης ευρίσκεται εις κρίσιμον σημείον, διότι ο πυρετός έχει ανέλθει εις τους 40 βαθμούς.. Και όμως δεν βαστά να μένει μακράν των ευζώνων του. Διατάσσει τον ιπποκόμον του να τον βοηθήσει να ανέλθει επί του ίππου του.
Ο Ταγματάρχης διέρχεται όλην την φάλαγγα των Αετών του. Από άκρου εις άκρον αντηχεί. «Ζήτω ο Ταγματάρχης». Ο Γεωργούλης ενθαρρύνει και ολοέν ενθαρρύνει: Εμπρός, παιδιά μου. Επάνω εις τα πυροβόλα των Τούρκων».
Οι Τούρκοι όπισθεν του λόφου συγκεντρώνουν κατ’ αυτού τα πυρά των, αλλά εκείνος δεν πτοείται. Δεν οπισθοχωρεί. Ο Γεωργούλης τραυματίζεται εις την δεξιάν, ξιφουλκεί διά της αριστεράς και προηγείται. Τραυματίζεται εκ δευτέρου και όμως προχωρεί. Τραυματίζεται εκ τρίτου επί της κεφαλής και καταπίπτει.
Ξέρουμε από τον Αισχύλο το επίγραμμα που ζήτησε να μπει στον τάφο του, που μιλάει
για την παλικαριά του στη μάχη του Μαραθώνα. Για τον αδελφό του Κυνέγειρο μαρτυρεί ο Ηρόδοτος(ΣΤ΄ 114) : «τούτο δε Κυνέγειρος ο Ευφορίωνος ενταύθα επιλαμβανόμενος των αφλάστων νεός, την χείρα αποκοπείς πελέκεϊ πίπτει».( Επίσης ο Κυνέγειρος, ο γιος του Ευφορίωνος, την ώρα της μάχης, ενώ προσπαθούσε να πιάσει ένα εχθρικό πλοίο από τα κοσμήματα της πρύμνης, σκοτώθηκε αφού του έκοψαν τα χέρια με πέλεκυ). Αλλοι συγγραφείς μιλάνε με λεπτομέρειες. Κρατώντας την ασπίδα με το αριστερό πιάνει το πλοίο με το δεξί χέρι, και του το κόβουν. Πετάει την ασπίδα και το πιάνει με το αριστερό. Του το κόβουν. Το πιάνει με τα δόντια, αλλά του κόβουν το κεφάλι και το πλοίο των Περσών ελευθερώνεται.
Η «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ», Κυριακή, 27 Ιανουαρίου 1913. αρ. φ. 10.242, μιλάει για τον πρωτοφανή ηρωισμό του Γεωργούλη και η περιγραφή θυμίζει το Μαραθωνομάχο Κυνέγειρο. Το άρθρο φέρει τον τίτλο:ΗΡΩΙΣΜΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΔΕΙΞΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΚΡΑΤΗ.
«Εις την μάχην των Γιαννιτσών το 9ον ευζωνικόν τάγμα υπό τον φονευθέντα ταγματάρχην Γεωργούλην, επετέθη διά της λόγχης κατά του εχθρού και συνέλαβε άπαντα τα εις το τμήμα της επιθέσεως πυροβόλα των Τούρκων. Η επίθεσις του τάγματος τούτου υπήρξεν ηρωικωτάτη και πρωτοφανής.Ο εχθρός εξετοπίσθη. Ο δε διοικητής Γεωργούλης εφονεύθη κατά τον πλέον ζηλευτόν και αξιοθαύμαστον τρόπον.
Τραυματισθείς εις την δεξιάν χείρα και αιμόφυρτος προχωρεί, λαβών το ξίφος διά της αριστεράς χειρός. Η ανδρεία του ταγματάρχου Γεωργούλη ενθαρρύνει τους στρατιώτας και η επίθεσις εγένετο λυσσώδης. Δεύτερον τραύμα δέχεται ο Γεωργούλης επί της αριστεράς χειρός. Το ξίφος κλονίζεται από την χείρα του, αλλά ο γενναίος προχωρεί. Τρίτον τραύμα αφήνει άπνουν τον Γεωργούλην. Οι εύζωνοι εκδιώκουν τον εχθρόν και καταλαμβάνουν τα πυροβόλα. Ετέθησαν όμως εκτός μάχης 300.
Οσάκις ο Διάδοχος διηγείται την επίθεσιν ταύτην δακρύει. «ΤΕΤΟΙΟΝ ΗΡΩΙΣΜΟΝ, ΤΕΤΟΙΑΝ ΑΥΤΑΠΑΡΝΗΣΙΝ, έλεγεν εις κύκλον αξιωματικών, ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΔΕΙΞΟΥΝ ΠΟΛΛΑ ΚΡΑΤΗ».
ΤΟ ΝΕΚΡΙΚΟ ΤΟΠΙΟ .
Παναγία είναι η παλιά εκκλησιά της πόλης. Κτισμένη στα 1860, με συνδετικό υλικό
τη λάσπη και το κρασί. Μπροστά, στον περίβολό της οι κάτοικοι, στις 20 Οκτωβρίου 1912, μάζεψαν τους ηρωικούς νεκρούς, 178 οπλίτες και 10 Αξιωματικούς, για να τους θάψουν. Και τους έθαψαν στο νεκροταφείο της πόλης.
Για τους νεκρούς ήρωες της μάχης των Γιαννιτσών ανοίχτηκαν δυο ομάδες τάφων. Ένας για τους οπλίτες και ένας για τους αξιωματικούς. Από τα διακριτικά τους ένας ιερέας μάζεψε σε ένα κατάλογο όλα τα ονόματα των νεκρών. Και αυτό το ιδιόγραφο χαρτί το φύλαξε με ευλάβεια στην κόγχη του Ιερού της Εκκλησίας. ΟΙ Γιαννιτσιώτες έμαθαν την ύπαρξή του από τον εγγονό του Ταγματάρχη, Επαμεινώνδα Γεωργούλη, το αναζήτησαν και το απέθεσαν, μαζί με άλλα πολύτιμα αναμνηστικά της Μάχης των Γιαννιτσών, στο Ιστορικό – Λαογραφικό Μουσείο της πόλης.
Μια τέτοια ταφή, σε συνθήκες πολέμου και λόγω τους πλήθους των νεκρών, έγινε κάπως βιαστικά και επιφανειακά. Έτσι τη νύχτα της 20ης Οκτωβρίου επιδρομή τσακαλιών αναστάτωσε και βεβήλωσε κάποιους από τους τάφους. Οι ευαισθητοποιημένοι για τους ελευθερωτές τους Γιαννιτσιώτες φρόντισαν και πάλι τους νεκρούς με μεγαλύτερη επιμέλεια.
ΤΑ ΕΠΙΝΙΚΙΑ ΤΗΣ 26ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1912.
Το Εθνικό όμως Γέρας της νίκης των Γιαννιτσών ήταν τα κλειδιά της Νύφης του
Θερμαϊκού, της Θεσσαλονίκης, που ο Τούρκος διοικητής παρέδωσε στον Έλληνα Αρχιστράτηγο. Στη νικητήρια παρέλαση το 9ο Τάγμα Ευζώνων είχε την τιμητική του. Γρήγορα όμως, με πρόσφατη την ψυχολογία του νικητή, μεταφέρθηκε στο μέτωπο των Ιωαννίνων, όπου υπό την Διοίκηση του θρυλικού Βελισσαρίου υπερκέρασε τα οχυρά Μπιζανίου και μπήκε πρώτο στην απελευθερωμένη πόλη των Ιωαννίνων.
Στην παρέλαση της Θεσσαλονίκης έχουμε την πρώτη απόδοση τιμών. Επικεφαλής του Τάγματος βρίσκεται το άλογο του Ταγματάρχη. Τη θέση του αναβάτη είχε πάρει το σπαθί του, που έχει και τη δική του ιστορία
Το παιδί των 10 ετών, ο Θύμιος, έγινε άνδρας και πέθανε πλήρης ημερών με πλούσια κοινωνική και πολιτιστική δράση. Με ειδική αναφορά στη Διαθήκη του κληρονομεί στο γιο του Επαμεινώνδα και εγγονό του Ταγματάρχη το ιστορικό σπαθί.
Όταν για πρώτη φορά είδα τον εγγονό του Ταγματάρχη (υπάρχουν συνολικά 5 εγγόνια) να κρατά το σπαθί στη Γενική Συνέλευση του Τεγεατικού Συνδέσμου, ξαναζωντανεύοντας το πεδίο της μάχης των Γιαννιτσών και της πλαγιές του Πάικου Όρους, αναβίωσα με ποιητική γλώσσα τις στιγμές του απογεύματος της 19ης Οκτωβρίου 1912.
«Μοίρασε ουρανό
στους σκλαβωμένους Μακεδόνες Αδελφούς».
Σήμερα μαζί με άλλα προσωπικά αντικείμενα του Ταγματάρχη το σπαθί κοσμεί τις ιστορικές μνήμες της Μάχης των Γιαννιτσών στην είσοδο του Ιστορικού-Λαογραφικού Μουσείου της ομώνυμης πόλης.
Στα Αχούρια Τεγέας, στο Νεκροταφείο των Αχουρίων (Σταδίου) έφτασαν πολύ αργότερα
τα οστά του Ταγματάρχη μετά από φροντίδα των παιδιών του. Ο μηχανικός Βασίλης δεν έκανε ειδικό μνημείο για τον Πατέρα του. Επισκεύασε το Νεκροταφείο του Αγίου Χαραλάμπους Αχουρίων Τεγέας. Μετατρέποντάς έτσι ολόκληρο το Νεκροταφείο Αχουρίων σε συλλογικό μνημείο για τη μνήμη του πατέρα του. Το όνομά του αργότερα μπήκε τιμητικά πρώτο στο κοινό Ηρώο των Τεγεατών που στήθηκε στην Επισκοπή.
Στην Τρίπολη, δυτικά του Μνημείου Προκρίτων και δίπλα στον έφιππο ανδριάντα του Λευτερωτή της Τριπολιτσάς Θεόδωρου Κολοκοτρώνη μια ανάγλυφη προτομή του «Λευτερωτή της Μακεδονίας» Ταγματάρχη Γεωργούλη, συμπληρώνει από τις 29 Οκτωβρίου 1989 το σύνταγμα των ηρώων της Πλατείας του Αρεως. Ένα καλοδουλεμένο έργο του καλλιτέχνη Περαντινού, που στήθηκε με τη φροντίδα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,. Παραστάτες της προτομής δυο τετράγωνα πρασίνου, που περιμένουν την επικλινή διαμόρφωσή τους για να θυμίζουν τις πλαγιές των υψωμάτων του πεδίου της ηρωικής Μάχης των Γιαννιτσών.
ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΗΜΑΡΧΟΥ
Πρόθεση του Δημάρχου Τριπόλεως είναι η τιμητική ονομασία ενός δρόμου με το όνομα
του «ΤΑΓΜΑΤΑΡΧΗ Ν. ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ». Όπως βλέπετε, κ. Δήμαρχε, μεγάλο μέρος του
εισηγητικού κειμένου γράφτηκε από τον ίδιο τον Ταγματάρχη, και είναι «ΚΑΛΟΝ
ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ». Για την αποκάλυψη της πινακίδας δε χρειάζονται πολλά λόγια. Είναι αρκετή η
παραπάνω φράση με την ποιητική γλώσσα.
«ΜΟΙΡΑΣΕ ΟΥΡΑΝΟ ΣΤΟΥΣ ΣΚΛΑΒΩΜΕΝΟΥΣ ΜΑΚΕΔΟΝΕΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ».
Σαν μια προτροπή για τη Νέα Γενιά και τις γενιές που έρχονται. Να κοιτάζουν ψηλά.
Και ακόμα, κάθε Οκτώβρη, οι Δάσκαλοι και τα Παιδιά αυτής της πόλης μαζί με το στεφάνι για τους μεγάλους νεκρούς του «ΟΧΙ», ας καταθέτουν και ένα απλό στεφάνι ευγνωμοσύνης για τον ηρωικό Ταγματάρχη και τους ηρωικούς νεκρούς του Μεγάλου «ΝΑΙ», τους Αυτόκλητους Ελευθερωτές της Ελλάδας των «Πέντε Θαλασσών και των Δύο Ηπείρων». Αυτό είναι κυρίως θέμα δικό σας, των εκπαιδευτικών αρχών και του Διοικητή του 11ου Συντάγματος Πεζικού.
«Καλόν είναι» οι νέοι της πόλης μας να μαθαίνουν πως η «Ιστορία δεν είναι τραγούδι. Είναι ΧΡΕΟΣ.!» Που κληρονομείται από γενιά σε γενιά, σαν το σπαθί του ηρωικού Ταγματάρχη Ν. Γεωργούλη.
Παναγιώτης Φ. Δαλαμάγκας

Δεν υπάρχουν σχόλια: