ΟΤΑΝ ΜΙΛΟΥΣΑΝ ΤΑ ΜΑΡΜΑΡΑ
«Λεωφόρος Αρχαίου Θεάτρου».
----------------------------------------
Ναοί και μαρμάρινα αγάλματα δεν είχαν το άψυχο λευκό χρώμα της αθωότητας, με το οποίο τα γνωρίζουμε στις μέρες μας. Είχαν το δικό τους χρωματισμό που τα έκανε πιο ζωντανά, σαν τα χρωματιστά ρούχα που ήταν δεμένα με τη ζωή των παππούδων και των γιαγιάδων μας.
Ποιος από τους λειτουργικά αναλφάβητους εκπαιδευτικούς έφτασε στο Εκθεσιακό Αρχαιολογικό Πάρκο Τεγέας και είπε στα παιδιά. «Να, εδώ κάπου, δυτικά του αρχαίου θεάτρου, βρισκόταν κάποτε η χάλκινη εικόνα του Φιλοποίμενα!»;
Από τη βαριά ανατολίτικη παράδοση της εκκλησίας μας, χάθηκε η έννοια της τρισδιάστατης εικόνας. Αντίθετα η Δυτική Εκκλησία σε αυτό το θέμα είναι πιο κοντά στην αρχαία Ελληνική αντίληψη. Γι’ αυτό βλέπουμε στη Δύση αγάλματα σε εκκλησίες, αλλά και σε εξωτερικούς χώρους. Εμείς τώρα πια το συνηθίσαμε και μιλάμε άνετα για την πνευματικότητα των βυζαντινών εικόνων.
Για τους θεούς τους οι αρχαίοι Έλληνες δεν έφτιαχναν εικόνες, αλλά αγάλματα. Κατέβαιναν οι θεοί τα έβλεπαν και «αγάλλονταν», χαίρονταν. Εξάλλου είναι σαφής και ο ορισμός της έννοιας του αγάλματος. «Παν εφ’ ω τις αγάλλεται», κάθε τι που κανείς το βλέπει και χαίρεται
Μπορούμε να ξαναφέρουμε τη ζωή των αρχαίων κοντά μας και να τους κάνουμε κομμάτι και της δικής μας ζωής; Την απάντηση θα μας τη δώσει η σωστή παιδεία.
Το 2ο αιώνα μ.Χ. έχει φτάσει στην αγορά της αρχαίας Τεγέας ο Περιηγητής Παυσανίας, θεωρός μνημείων και παρατηρητής της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Έρχεται από το Παλλάντιο και μπροστά του απλώνεται η Μανθουρική πεδιάδα, «Μανθουρικόν πεδίον». Εκτεινότανε σε έκταση 50 σταδίων (κάπου 9 χιλιόμετρα) από το Βόρειο Όρος (Γκράβαρι) μέχρι τα τείχη της πόλεως της Τεγέας, το σημερινό οικισμό Αλέα.
Καθώς προχωρεί, δεξιά του βρίσκεται το Μανθουρικό πεδίο και ένα μικρό βουνό, το Κρήσιον Όρος, που φιλοξενεί το ιερό του ειρηνικού, «Αφνειού Αρεως», του Αρεως ως θεού της αφθονίας. Στην Τεγέα, κατά μοναδικό τρόπο, ο Θεός του Πολέμου έπαιζε το ρόλο του γαλατά.
Στη διαδρομή συναντά τη «Λευκώνιο πηγή» και θα μπει στην πόλη της Τεγέας όχι από τη μεγάλη δυτική Πύλη του Παλλαντίου, αλλά από μια δευτερεύουσα που οδηγεί κατευθείαν στο Ιερό της Αλέας Αθηνάς. Για να καταλήξει στην τετράπλευρη («εν πλινθίω», στο σχήμα πλίνθου) αρχαία αγορά. Μια πέτρινη κρήνη με τη μαρμάρινη επιγραφή (ΛΕΥΚΩΝΙΟΣ ΠΗΓΗ. Τ.Σ. 2010) «διηγείται» τη διαδρομή του Παυσανία στο σημερινό Αρχαιολογικό Πάρκο Τεγέας, που τη φροντίδα του έχει ο υπεραιωνόβιος Τεγεατικός . Σύνδεσμος.
Μπροστά από το θέατρο θα συναντήσει τα μαρμάρινα βάθρα των χάλκινων ανδριάντων. Ξεχωρίζει το βάθρο του Φιλοποίμενα, αγωνιστή της ελευθερίας και της δημοκρατίας, κατά τη θαυμάσια ελεγεία που χάραξαν οι Τεγεάτες, για να τιμήσουν ως «τυραννοκτόνο» το μεγάλο στρατηγό και πολιτικό της Αχαϊκής Συμπολιτείας:.
Θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει κανείς σαν το παλιότερο ( πάνω από δύο χιλιάδες χρόνια) αντιστασιακό επίγραμμα των Τεγεατών στη μνήμη του άνδρα που αντιστάθηκε στον ξένο κατακτητή (Ρωμαίους) και την εσωτερική τυραννία. Αυτόν που επιφανής ρωμαίος τον χαρακτήρισε ως τον «Έσχατο των Ελλήνων». Αλλά είναι καιρός όμως να δώσουμε το λόγο στο μαρμάρινο βάθρο του στρατηγού.
ΤΟΥΔ’ ΑΡΕΤΑ ΚΑΙ ΔΟΞΑ ΚΑΘ’ ΕΛΛΑΔΑ, ΠΟΛΛΑ ΜΕΝ ΑΛΚΑΙΣ,
ΠΟΛΛΑ ΔΕ ΚΑΙ ΒΟΥΛΑΙΣ ΕΡΓΑ ΠΟΝΗΣΑΜΕΝΟΥ,
ΑΡΚΑΔΟΣ ΑΙΧΜΑΤΑ ΦΙΛΟΠΟΙΜΕΝΟΣ, Ωι ΜΕΓΑ ΚΥΔΟΣ
ΕΣΠΕΤ’ ΕΝΙ ΠΤΟΛΕΜΩι, ΔΟΥΡΑΤΟΣ ΑΓΕΜΟΝΙ.
ΜΑΝΥΕΙ ΔΕ ΤΡΟΠΑΙΑ ΤΕΤΥΓΜΕΝΑ ΔΙΣΣΑ ΤΥΡΑΝΝΩΝ
ΣΠΑΡΤΑΣ. ΑΥΞΟΜΕΝΑΝ Δ’ ΑΡΑΤΟ ΔΟΥΛΟΣΥΝΑΝ.
ΩΝ ΕΝΕΚΕΝ ΤΕΓΕΑ ΜΕΓΑΛΟΦΡΟΝΑ ΚΡΑΥΓΙΔΟΣ ΥΙΟΝ ΣΤΑΣΕΝ, ΑΜΩΜΗΤΟΥ ΚΡΑΝΤΟΡ’ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ.

Τούδ’ αρετά και δόξα καθ’ Ελλάδα, πολλά μεν αλκαίς,
πολλά δε και βουλαίς έργα πονησαμένου,
Αρκάδος αιχματά Φιλοποίμενος, ω μέγα κύδος
έσπετ’ ενί πτολέμω, δούρατος αγεμόνι.
Μανύει δε τρόπαια τετυγμένα δισσά τυράννων
Σπάρτας. Αυξομέναν δ’ άρατο δουλοσύναν.
Ων ένεκεν Τεγέα μεγαλόφρονα Κραύγιδος υιόν
στάσεν, αμωμήτου κράντορ’ ελευθερίας.
-------------------
Ξακουστή είναι τούτου η ανδρεία και η δόξα στην Ελλάδα, ο οποίος πολλά με τη σωματική του ρώμη
πολλά και με τη φρόνησή του επετέλεσε έργα,
του Αρκάδα μαχητή Φιλοποίμενα που μεγάλη δόξα
πήρε στον πόλεμο επικεφαλής δορυμάχων ανδρών.
Μάρτυρες τα δυο του στημένα τρόπαια για τους τυράννους
της Σπάρτης. Έθεσε τέρμα στην αυξανόμενη δουλεία.
Γι’ αυτό η Τεγέα το μεγαλόφρονα του Κραύγη γιο,
(μπρούτζινο) τον έστησε, της άσπιλης λευτεριάς τον πρωτεργάτη.
Η επιγραφή αυτή, που είχε χαραχθεί στο βάθρο του μπρούτζινου ανδριάντα του Φιλοποίμενα, σχεδιάζεται να τοποθετηθεί στην είσοδο του αρχαίου Θεάτρου, «αριστερά τω εισερχομένω». Για να διδάσκει Ήθος και Αρετή στις χιλιάδες των προσκυνητών μαθητών.
Αλλά και αυτή η «γλώσσα» του μαρμάρου, «άμωμος ελευθερία» (άσπιλη λευτεριά), αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του μεγάλου Αρκάδα πολιτικού. Και αντηχεί σαν διδαχή και απάντηση στους «ψευτοελευθερωτές» και «ψευτοσωτήρες» της εποχής μας.
Παναγιώτης Φ. Δαλαμάγκας